اسماعیل عرب طاژان‌دره، احمد اسماعیلی، عبدالحسین رضایی‌نژاد، فرهاد کرمی،
دوره ۳، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۵ )
چکیده
توتفرنگی یکی از میوههای ریز مناطق معتدل و سرشار از آنتیاکسیدانهای طبیعی است که در دهههای اخیر از جمله تولیدات مهم و تجاری به شمار میآید. مطالعه تنوع فنوتیپی و ژنتیکی برای شناسایی ژنوتیپهای مشابه، به منظور حفظ، ارزیابی و استفاده از ذخایر ژنتیکی، قبل از شروع برنامه های بهنژادی، بسیار حائز اهمیت است. بهمنظور ارزیابی ویژگیهای فیزیولوژیکی و فنولوژیکی در ۲۰ ژنوتیپ توتفرنگی، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کردستان اجرا گردید و ویژگیهای فیزیولوژیکی )میزان کلروفیل a ،b و ab ،مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون و آنتوسیانین( و فنولوژیکی )ظهور اولین استولون، اولین گل و اولین میوه، دوره گلدهی و میوهدهی( و هم- چنین عملکرد ژنوتیپها بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر ژنوتیپ بر تمامی ویژگیهای اندازهگیری شده در سطح احتمال ۱ %معنیدار بود. مقایسه میانگین ویژگیها نشان داد که ژنوتیپهای مورد مطالعه دارای تنوع زیادی بودند. بیشترین میزان کلروفیل مربوط به ژنوتیپ پاروس بود و این ژنوتیپ از لحاظ عملکرد نیز بعد از ژنوتیپ کویین الیزا دارای بیشترین مقدار بود. ژنوتیپ گاویوتا دارای بیشترین میزان آنتوسیانین و مواد جامد محلول بود و کمترین دوره گلدهی را داشت. ژنوتیپ پاروس و چندلر به ترتیب دارای کمترین میزان آنتوسیانین و مواد جامد محلول بودند. همچنین ژنوتیپ چندلر از نظر میزان کلروفیل a نیز کمترین مقدار را به خود اختصاص داده بود. اختالف غیرمعنیداری بین ضریب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی وجود داشت و این نشان میدهد که بخش عمده تنوع موجود ناشی از تفاوت ژنوتیپی میباشد و محیط تأثیر اندکی دارد. تمامی ویژگیها دارای توارثپذیری باال بودند و متوسط توارثپذیری عمومی برای ویژگیهای مورد بررسی بین ۹۹-۸۲ درصد بود. برای تحلیل دادهها از تجزیه عاملی به روش مولفههای اصلی استفاده شد. چهار عامل استخراج شده ۰۵/۷۴ درصد از کل تغییرات دادهها را توجیه نمودند. عامل اول و دوم به تنهایی ۸۴/۵۰ درصد از کل تغییرات را توجیه نموده و بهترتیب بهعنوان عامل فتوسنتز و باروری نامگذاری شدند. در نهایت با توجه به نتایج تجزیه عاملی و سایر تحلیل ها ژنوتیپ پاروس به عنوان مطلوب ترین ژنوتیپ معرفی شد.
