---

آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی و درک روابط موجود بین ژنوتیپ ها گام مؤثری در راستای حفظ ژرم پلاسم و طراحی برنامه های اصلاحی در گیاهان است. در این مطالعه تنوع ژنتیکی ۱۰۶ لاین مختلف آفتابگردان روغنی با ۳۰ جفت آغازگر ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع ۷۱ آلل در لاین های مورد مطالعه شناسایی شدند. تعداد آلل ها در مکان های ریزماهواره بین ۲ تا ۴ عدد متغیر و میانگین تعداد آلل در هر مکان ریزماهواره ۲۰۷/۲ بود. دامنه تعداد آلل موثر از ۰۶/۱ در مکان ژنی ORS۷۱۸ تا ۱۵/۳ در مکان ژنیHA۳۰۴۰  متغیر بود. میانگین تعداد آلل موثر برابر ۶۴/۱ برآورد شد. میانگین محتوی اطلاعات چندشکلی (PIC) برابر ۳۴۴/۰ به دست آمد. با توجه به میزان PIC و تعداد آلل، می‌توان بیان نمود که آغازگرهای HA۳۰۴۰‎ و ORS۷۳۳‎، مناسب ترین آغازگرها برای بررسی تنوع ژنتیکی و تمایز ژنوتیپ ها می‌باشند. بر اساس ضریب همبستگی کوفنتیک (۴۶/۰r=) مناسب ترین روش برای گروه‌بندی لاین‌های مورد مطالعه، گروه‌بندی بر اساس ضریب تشابه جاکارد با الگوریتم Complete بود. بر اساس این گروه بندی لاین های مورد بررسی در ۴ گروه قرار گرفتند. ۹۶ لاین از ۱۰۶ ژنوتیپ استفاده شده بر اساس مراکز تحقیقاتی مبدا، گروه‌بندی شدند. کمترین فاصله ژنتیکی نی برابر ۰۰۴/۰ بین گروه SPII با ENSAT و INRA-MONTPOL مشاهده شد و بیشترین آن ۲۱۰/۰ بین دو گروه NOVARTIS و HUNGARY مشاهده شد. تجزیه ساختار جمعیت نشان داد به احتمال قوی جمعیت مورد مطالعه دارای ۵ زیرساختار می باشد. بررسی انتساب لاین‌ها به زیرساختار‌ها الگوی خاصی از جمله توزیع جغرافیایی را نشان نداد. از تنوع ژنتیکی و فاصله ژنتیکی که با استفاده از نشانگرهای SSR به دست آمد، میتوان بطور مطلوب در برنامه های تلاقی و بهنژادی آفتابگردان روغنی استفاده کرد.

---

کلزا ).L napus Brassica ،)گیاهی روغنی و زراعی متعلق به خانوادهی شببو است. این خانواده دارای حدوداً ۳۵۰ جنس و بیش از ۳۰۰۰ گونه است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ۲۱ رقم کلزا با استفاده از نشانگرهای مولکولی، از ۱۱جفت آغازگر اختصاصی ریزماهوارهی SSR استفاده شد. آغازگرها در مجموع ۷۶ باند واضح تولید نمودند که ۴۶ باند از آنها چند شکل )۵/۶۰ درصد( بودند. میانگین تعداد باندهای تکثیری به ازای هر جفت آغازگر و ژنوتیپ به ترتیب ۹/۶ و ۶/۳ بود. هر جفت آغازگر به طور متوسط ۲/۴ باند چند شکل تولید نمود. در بین آغازگرها، بیشترین تعداد باند تکثیری مربوط به آغازگرهای Na۱۰A۰۹ وCB۱۰۰۳۶B با ۱۰ باند و کمترین تعداد باند مربوط به آغازگر CB۱۰۴۰۳ با ۴ باند بود. تجزیه خوشهای به روش UPGMA و با استفاده از ماتریس تشابه دایس، ژنوتیپهای کلزا را به ۳ گروه اصلی تقسیم نمود. رقم Licord به تنهایی یک گروه را تشکیل داد، درحالی که از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی با بیشتر ژنوتیپها شباهت باالیی داشت. این موضوع احتماالً به دلیل تفاوت در سطح پلوئیدی این ژنوتیپ و یا نامگذاری اشتباه آن میباشد. براساس نتایج حاصل از ماتریس تشابه، بیشترین شباهت )۹۹/۰ )مربوط به ژنوتیپهای Zarfam و Gerinimo و کمترین تشابه )۷۲/۰ )مربوط به ژنوتیپهای ۱۱-KS و Licord بود. نتایج گروهبندی ژنوتیپها نشان داد که ژنوتیپهای ایرانی و خارجی در یک گروه قرار گرفتند. این موضوع احتماالً قرابت و خویشاوندی نزدیک ژنوتیپهای ایرانی و خارجی را نشان میدهد. نتایج حاصل از تجزیهی مولکولی (AMOVA (دادهها نشان داد که میزان تنوع درون گروهی )پائیزه- بهاره( بیشتر از تنوع بین گروهی است به طوری که ۹۷ درصد تنوع مربوط به تنوع درون گروهها بود.

---

---

برنج نسبت به سایر غلات به آب ‌بیشتری برای رشد و نمو نیاز دارد بنابراین تنش‌های آبی خسارت ‌بیشتری به آن وارد می‌کند و لذا بهبود ارقام برنج برای تحمل به تنش‌های محیطی ضروری است. در این آزمایش ۱۵۴ رگه ‌خویش‌آمیخته نوترکیب برنج نسل F۹ حاصل از تلاقی ارقام شاه‌پسند و IR۲۸ در سه شرایط (بدون تنش، تنش اسمزی ۳/۰- و ۶/۰- مگاپاسکال حاصل از پلی‌اتیلن گلیکول) به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. برای آزمایش مولکولی، چندشکلی ۱۱۰ نشانگر SSR و EST-SSR بین والدین جمعیت ارزیابی شدند و از بین ‌آن‌ها، ۴۱ نشانگر چندشکل انتخاب شدند. تجزیه رگرسیون ارتباط بین مؤ‌لفه‌های جوانه‌زنی و نشانگرهای مولکولی نشان داد بیشترین ضریب تبیین در شرایط بدون تنش مربوط به نشانگر RM۲۱۱ برای ضریب آلومتریک (۱۷ درصد)، در ۳/۰- مگاپاسکال مربوط به RMES۱۰-۱ برای وزن خشک ساقه‌چه (۱۸ درصد) و در ۶/۰- مگاپاسکال مربوط به RM۲۷۳ برای یکنواختی جوانه‌زنی (۷/۲۲ درصد) بود. نشانگر‌های RM۳۴۹۶، RM۴۵۲ و RMES۶-۱ در این سه محیط، به‌ترتیب با شش، سه و هشت صفت، بیشترین تعداد ارتباط معنی‌دار با مؤلفه‌های جوانه‌زنی را نشان دادند و می‌توانند کاندید مناسبی جهت بهبود هم‌زمان چند صفت در برنامه‌های به‌نژادی انتخاب به کمک نشانگر باشند. همچنین پس از شناسایی نشانگر‌های معنی‌دار مرتبط با ‌مؤلفه‌های جوانه‌زنی، نزدیک‌ترین ژن‌ها به این نشانگر‌ها ‌به‌صورت بیوانفورماتیکی شناسایی و بیان ‌آن‌ها با استفاده از پایگاه‌ داده ترانسکریپتوم برنج بررسی شد. بر این اساس، بالاترین الگوی بیان تحت تنش خشکی مربوط به ‌مکان‌ژنی LOC_Os۰۱g۵۷۲۲۰ و در شرایط بدون تنش مربوط به ‌مکان‌ژنی LOC_Os۰۱g۲۶۰۳۹ شناسایی شد که می‌توان از این اطلاعات در برنامه‌های به‌نژادی استفاده کرد.