رسول بنایی، امین باقی زاده، سعید خاوری خراسانی،
دوره ۳، شماره ۱ - ( ۶-۱۳۹۵ )
چکیده
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و قابلیت ترکیبپذیری عمومی و خصوصی الینهای ذرت، آزمایشی با استفاده از ۸ الین خویش آمیخته نسل ۶( S۶ )بهعنوان الینهای مادری و ۲ تستر )۵-۱/ K۱۲۶۴( زودرس( و ۲/K۳۶۱۵( دیررس(( بهعنوان والدین پدری به همراه۲ شاهد زودرس )۳۰۲ Ksc )و دیررس )Ksc۷۰۴ )با استفاده از طرح ژنتیکی تالقی الین × تستر در ۱-m قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۳ تکرار در دو محیط شور )( dS ۵= EC و غیر شور در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تحصیالت تکمیلی کرمان در سال زراعی ۱۳۹۳ اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس اختالف معنیداری بین الینها در برخی صفات در هر دو محیط نشان داد. اختالف معنیدار در میانگین مربعات الین × تستر در شرایط غیر شور برای کلیه صفات به غیر از صفات تعداد روز تا ظهور ۵۰ درصد کاکل و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک مشاهده شد. در شرایط شور فقط در صفات تعداد کل برگ و تعداد روز تا ظهور ۵۰ درصد کاکل میانگین مربعات الین × تستر غیر معنیدار بود. واریانس افزایشی برای صفات تعداد روز تا ظهور ۵۰ درصد کاکل و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک در شرایط غیر شور بیشتر از واریانس غالبیت ارزیابی شد که نسبت بیشتر از یک واریانس افزایشی به واریانس غیر افزایشی نیز گویای این مطلب است. الین L۶ با مقدار ۷۸۵/۱۴۵۵ در شرایط غیر شور و ۱۰۷/۷۸۹ در شرایط شور دارای حداکثر عملکرد مثبت و معنیدار در ترکیبپذیری عمومی و تالقی های۴۶۰,۴۲۸=T۱×L۴ و ۳۶۳.۷۰۳=T۱×L۷ در شرایط غیر شور و تالقی ۳۴۵.۴۳۸=T۱×L۳ در شرایط شور دارای ترکیبپذیری خصوصی مثبت و معنیداری بودند. از کل تنوع موجود، سهم الینها و الین در تسترها بیشتر از سهم تسترها بوده است که نشان دهنده انتقال تنوع از الینها به هیبریدها می باشد.
سیده شراره آریانژاد، حمید نجفی زرینی، مهدی غفاری، غلامعلی رنجبر،
دوره ۹، شماره ۱ - ( ۶-۱۴۰۱ )
چکیده
این ارزیابی به‌منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی اسیدهای‌چرب آفتابگردان در دو شرایط جداگانه آبیاری معمولی و تنش خشکی در طی دو سال زراعی ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ در کرج اجرا شد. مواد گیاهی مورد بررسی شامل ۱۲ هیبرید حاصل از تلاقی چهار لاین برگرداننده باروری با سه لاین نرعقیم (تستر) بود که در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. تنش خشکی باعث کاهش عملکرد روغن (۳۴ درصد)، درصد روغن (شش درصد)، اسید استئاریک (۴,۷ درصد) و اولئیک (۱۰.۶ درصد) و افزایش اسیدهای پالمیتیک (۱۲ درصد) و لینولئیک (۲.۸ درصد) شد. در هر دو شرایط، اثر متقابل لاین × تستر نقش بیشتری را در توجیه واریانس هیبریدها از نظر میزان اسیدهای‌چرب داشت که نشان دهنده نقش بارز اثرات غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی این خصوصیات است. در شرایط آبیاری مطلوب عملکرد روغن، درصد روغن و اسید استئاریک تحت تأثیر هر دو نوع اثرات افزایشی، غالبیت و اسیدهای‌چرب پالمیتیک، اولئیک و لینولئیک در کنترل اثرات غالبیت بودند. در شرایط تنش خشکی به‌جز درصد روغن که در کنترل اثرات افزایشی ژن بود، بقیه خصوصیات در کنترل اثرات غالبیت بودند. بر اساس نتایج این بررسی ترکیب اسیدهای‌چرب اصلی آفتابگردان عمدتاً در کنترل اثرات ژنتیکی غیرافزایشی بوده و روش‌های مبتنی‌بر دورگگیری و تهیه ارقام هیبرید میتواند در اصلاح آفتابگردان از نظر ترکیب اسیدهای‌چرب مورد استفاده قرار گیرد.
