امیر محمد مهدودی، نادعلی باباییان جلودار، عزت الله فرشادفر، نادعلی باقری،
دوره ۷، شماره ۱ - ( ۶-۱۳۹۹ )
به‌منظور تعیین پایداری عملکرد ۲۳ ژنوتیپ گندم نان به‌همراه دو رقم شاهد پیشتاز و پیشگام، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سه سال زراعی (۹۷-۱۳۹۴) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهم‌کنش ژنوتیپ در محیط در سطح احتمال ۱ درصد برای صفت عملکرد دانه معنی‌دار بود. جهت ارزیابی پایداری از آماره‌های واریانس محیطی، ضریب تغییرات، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، شیب‌خط رگرسیون، انحراف از رگرسیون، آماره‌های پلاستد و پترسون و روش AMMI استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس AMMI سه مؤلفه اصلی اول در سطح احتمال ۱ درصد معنی‌دار بودند. این سه مؤلفه در مجموع ۷/۸۵ درصد از مجموع مربعات برهم‌کنش‌ها را توجیه نمودند. هم‌چنین جهت استفاده هم‌زمان از اطلاعات حاصل از مؤلفه‌های AMMI از ارزش پایداری امی ASV استفاده شد. بر اساس شاخص ASV، ژنوتیپ‌های پیشتاز، Wc-۴۹۵۸ و پیشگام با کمترین مقدار ASV به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها شناخته شدند. ژنوتیپ‌های Wc-۴۹۸۷، Wc-۴۷۶۱۵، Wc-۴۷۳۹۹ و Wc-۴۷۶۳۸ با بیشترین فاصله از مرکز بای‌پلات ناپایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند. رقم پیشتاز به‌دلیل داشتن رتبه اول از نظر پارامترهای مورد بررسی و نیز خاصیت نانوایی مناسب و مقاومت به خشکی مطلوب، به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ قابل معرفی می‌باشد. در مجموع، با توجه به تغییرات اقلیمی در کشور به‌ویژه در شرایط دیم، بر پایه آماره‌های مورد بررسی و بای‌پلات حاصل از تجزیه امی می‌توان لاینWc-۴۹۵۸ را در کنار دو رقم پیشتاز و پیشگام، به‌عنوان ژنوتیپ‌هایی پایدار و سازگار برای شرایط دیم منطقه مورد بررسی پیشنهاد نمود.
