176 نتیجه برای نوع مطالعه: پژوهشي
سعید باقری کیا، محمد هادی پهلوانی، احد یامچی، خلیل زینلی نژاد، علی مصطفایی،
دوره 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
در شرایط تنش خشکی که یکی از مهمترین عوامل محدودکننده عملکرد گندم در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب میشود، انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به منظور پر کردن دانه‌های گندم اهمیت بیشتری می‌یابد. در مورد اهمیت ریشه در انتقال مجدد طی پر شدن دانه‌ها تحت تنش خشکی اطلاعات اندکی در دسترس است. لاین موتانت پیشرفته گندم نان (T-65-7-1) به همراه تیپ وحشی آن (رقم طبسی) در دو شرایط رطوبتی (مطلوب و 40-30 درصـد ظرفیت مزرعه) به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نمونه‌برداری برای آنالیز بیان ژنها در 2 مرحله (7 و 21 روز پس از گردهافشانی) از ریشه انجام شد. در این ژنوتیپ‌ها انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد فروکتان و بیان نسبی ژنهای درگیر در سنتز و هیدرولیز فروکتان در ریشه طی پر شدن دانه‌ها، تحت تنش خشکی انتهایی مطالعه شدند. نتایج نشان داد که فروکتان ذخیره شده در ریشه در انتقال مجدد آسیمیلات‌ها سهیم بود. بیشتر بودن انتقال مجدد فروکتان از ریشه به دانه، تحت تنش خشکی در لاین موتانت به دلیل بالاتر بودن بیان ژنهای درگیر در سنتز فروکتان (1-SST و 6-SFT) در 7 روز پس از گردهافشانی و هیدرولیز فروکتان (6-FEH) در 21 روز پس از گردهافشانی، نسبت به تیپ وحشی بود. تنش خشکی باعث تغییرات معنیداری در بیان ژنهای 1-FFT و 1-FEH در ریشه هر دو ژنوتیپ نشد که تأیید کننده این موضوع است که تنها فرم غالب پیوند فروکتان β (2,6) تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفته است. در برنامههای اصلاحی گندم، ژنهای 1-SST، 6-SFT و 6-FEH می‌توانند به عنوان نشانگرهای مولکولی برای گزینش ژنوتیپ‌هایی با محتوای فروکتان بالاتر و انتقال مجدد بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.
حامد خدایاری، لیدا دولتیان، عبدالناصر محمدی،
دوره 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
انجیر به عنوان یک محصول مهم، در چند دهه اخیر به دلیل بروز تنشهای زنده و غیر زنده دچار فرسایش ژنتیکی شده است. هدف از این تحقیق تعیین تنوع ژنتیکی گونههای خودروی سرده Ficus در ایران با استفاده از نشانگر ISSR میباشد. جهت انجام این تحقیق، تعداد 23 نمونه جمعیتی متعلق به گونههای این جنس از سراسر کشور جمع آوری و DNA ژنومی آنها از برگ استخراج گردید. از میان 18 آغازگر ISSR مورد آزمایش، شش جفت آغازگر که باندهای مناسب و قابل تحلیل داشت، انتخاب و فرآیند PCR پس از تعیین دمای مناسب برای آنها انجام شد. در مجموع تعداد 83 باند الکتروفورزی PCR تولید شد که از این تعداد 78 باند پلیمورفیک بودند. از میان آغازگرهای استفاده شده، آغازگرهای (AG)8 C، (TG)8 A و (GT)8 C مناسب‌ترین آغازگر برای کاربرد در مطالعات آتی تشخیص داده شد. بر اساس نتایج به دست آمده از دندرو گرام رسم شده حاصل از آنالیز دادههای ISSR، 23 جمعیت Ficus در چهار گروه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل واریانس مولکولی نشان داد که بالاترین میزان فاصله ی ژنتیکی بین جمعیت‌های درون گونهها است. نتایج این تحقیق نشان داد که تاکسون های متعلق به سرده Ficus در ایران از لحاظ تبارزایی بسیار به هم نزدیک میباشند و ارتباط تولید مثلی و جریان ژنی بین آنها بالا است.
مهرداد حنیفه‌ئی، حمید دهقانی، مصطفی خدادادی،
دوره 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
تنش خشکی یکی از عمده‌ترین خطرات جهانی است که تولید محصول گیاهان زراعی از جمله گشنیز را تحت تأثیر قرار میدهد. به منظور بررسی توارث پذیری و نحوه عمل ژن برای صفات کمی مهم در گشنیز در سه شرایط آبیاری معمولی (WW)، تنش ملایم (MWS) و تنش شدید (SWS)، تلاقی بین دو ژنوتیپ TN-59-158 (والد حساس) و TN-59-230 (والد متحمل) انجام گرفت. والدین و نتاج حاصله از تلاقی سه‌جانبه تغییر یافته در شرایط مزرعه و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. تفکیک اثرات اپیستازی به اجزای تشکیل دهنده آن نشان داد که اپیستازی نوع [i] برای صفات تعداد روز تا 50% گلدهی و وزن هزار میوه در تیمار‌های آبیاری WW و MWS، تعداد روز تا برداشت، عملکرد میوه در بوته و RWC در تیمار‌های آبیاری MWS و SWS و صفات شاخص برداشت و میزان اسانس میوه در تیمار‌های آبیاری WW، MWS و SWS نقش داشت. همچنین صفات تعداد روز تا برداشت و عملکرد میوه در بوته در تیمار آبیاری معمولی تحت تاثیر اپیستازی نوع [j + l] بودند. مقدار اثرات افزایشی در همه صفات به جزء تعداد روز تا برداشت در شرایط آبیاری معمولی بزرگتر از اثرات غالبیت بودند و نسبت غالبیت برای آنها کمتر از یک بود که حاکی از غالبیت نسبی ژنهای عمل کننده در ارتباط با این صفات بود. بیشترین و کمترین میزان وراثت‌پذیری خصوصی به ترتیب مربوط به صفات میزان اسانس میوه و شاخص برداشت (به ترتیب 65/0 و 03/0) بود.
مهدی رمضانی، مهدی رحیمی،
دوره 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
اسفرزه (Plantago ovata) گیاهی است که برای کاهش التهاب معده و عفونت ادراری و همچنین کنترل قند خون و میزان کلسترول در بدن استفاده میشود. روابط فیلوژنی و تنوع ژنتیکی 22 اکوتیپ مختلف اسفرزه (Plantago ovata) با استفاده از 12 نشانگر ISSR و همچنین نه صفت مورفولوژیکی و فنولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها حاکی از تنوع بالا بین اکوتیپ‌های مورد مطالعه بود. تجزیه خوشهای به روش UPGMA توانست 22 اکوتیپ مختلف را بر اساس دادههای زراعی در دو گروه قرار دهد. همچنین ارزیابی مولکولی اکوتیپ‌ها نشان داد که 12 آغازگر توانستند تعداد 91 نوار چندشکل به وجود آورند. از بین آغازگرهای مورد استفاده، آغازگر UBC813 با 11 نوار و بعد از آن، آغازگر UBC811 با تعداد 10 نوار بیشترین و آغازگر UBC824 با تعداد 4 نوار کمترین تعداد نوار چندشکل را ایجاد نمودند. محتوای اطلاعات چندشکل (PIC) نشانگرها بین 26/0 تا 45/0 و شاخص نشانگری (MI) از 90/0 تا 13/4 متغیر بود. تجزیه خوشهای به روش UPGMA براساس دادههای مولکولی، 22 اکوتیپ مورد مطالعه را در پنج گروه قرار داد که به ترتیب شامل 1، 1، 2، 3 و 15 اکوتیپ بودند. گروهبندی اکوتیپ‌ها با نشانگرهای مولکولی با گروهبندی اکوتیپ‌ها با صفات مورفولوژیک تفاوت داشت. با توجه به نتایج میتوان از اکوتیپ‌هایی که فاصله زیادی با هم دارند در برنامه اصلاحی اسفرزه استفاده نمود.
سهیلا شایان، محمد مقدم واحد، مجید نوروزی، سید ابوالقاسم محمدی، محمود تورچی، بفرین مولایی،
دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
تنش خشکی از عوامل کاهش دهنده عملکرد در سطح جهان محسوب میشود. با توجه به اینکه گندم بیشتر در نواحی نیمه خشک کشت میشود، امروزه توجه زیادی به ایجاد ارقام متحمل به تنش خشکی معطوف شده است. در این پژوهش نحوه وراثت برخی از صفات زراعی و فیزیویولوژیکی در نسلهای مختلف حاصل از تلاقی دو رقم ارگ (والد متحمل به خشکی) و مغان 3 (والد حساس به خشکی) در شرایط مزرعه از طریق تجزیه میانگین نسلها در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال زراعی 193-1392 مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو تکرار صورت پذیرفت. شرایط آبیاری در کرتهای اصلی و نسلهای مورد مطالعه در کرتهای فرعی قرار گرفتند. پس از گردهافشانی به منظور اعمال تنش کمآبی، قطع آبیاری تا انتهای فصل برای کرتهای واجد تنش صورت گرفت. در تجزیه واریانس اختلاف معنیداری در بین نسلهای مختلف از نظر صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، تعداد پنجه بارور، میزان کلروفیل برگ، دمای برگ، تعداد روز تا رسیدگی، وزن سنبله، وزن کاه، بیوماس، عملکرد دانه و شاخص برداشت مشاهده شد. اثر متقابل نسل در شرایط آبیاری تنها برای عملکرد دانه معنیدار بود. بعد از تجزیه میانگین نسلها در دو شرایط عادی و تنش خشکی، کای اسکور مدل سه پارامتری برای کلیه صفات مورد مطالعه معنیدار بود که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر آللی در وراثت این صفات بود. دامنه وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای صفات مورد مطالعه به ترتیب در شرایط عادی 946/0-502/0 و 429/0-244/0 و در شرایط تنش کمآبی 951/0-653/0 و 377/0-221/0 به دست آمد. متوسط درجه غالبیت برای کلیه صفات مورد مطالعه در هر دو شرایط عادی و تنش کمآبی بیشتر از یک بود که وجود پدیده فوق غالبیت را در کنترل این صفات نشان داد و مقدار پایین وراثت پذیری خصوصی را توجیه کرد. در هر دو شرایط، واریانس غالبیت بزرگتر از واریانس افزایشی برای تمامی صفات بود. این نتایج لزوم بهرهبرداری از اثرات غالبیت ژنی در برنامههای اصلاحی گندم در صورت فراهم شدن تولید واریتههای هیبرید یا انجام گزینش در نسلهای تفرق پیشرفته را نشان میدهد هر چند که به علت مشکل انتقال گرده، تولید واریته های هیبرید در گندم در سطح محدودی صورت می گیرد.
رضا درویش زاده، هادی علیپور، احمد صرافی،
دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
بیماری ساقه سیاه یکی از بیماریهای مهم قارچی آفتابگردان است. اطلاع از نحوه توارث و کنترل ژنتیکی صفت اهمیت ویژه‌ای در انتخاب روش مناسب بهنژادی برای مقاومت به این بیماری دارد. در این تحقیق دو ژنوتیپ ENSAT-B5 و AS613 آفتابگردان به همراه ژنوتیپ جهش یافته M5-54-1 که دارای واکنش متفاوت به جدایههای MP8 و MP10 (قارچ عامل بیماری ساقه سیاه) بودند، انتخاب و نسلهای F1، F2، BC1 و BC2 از طریق تلاقی‌های ENSAT-B5×AS613 و ENSAT-B5×M5-54-1 ایجاد شدند. نسلهای حاصل از تلاقی و والدین برای هر مجموعه در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار در شرایط کنترل شده کشت و آلودگی با جدایههای MP8 و MP10 قارچ عامل بیماری انجام شد. به غیر از ترکیب تلاقی [(♀) M5-54-1 × ENSAT-B5 (♂)-MP10]، در دو ترکیب تلاقی [(♀) AS613 × ENSAT-B5 (♂)-MP8] و [(♀) AS613 × ENSAT-B5 (♂)-MP10] معنیدار شدن آزمون نیکویی برازش برای مدل سه پارامتری افزایشی- غالبیت حاکی از وجود اثرات متقابل غیرآللی در توارث صفت مقاومت به ساقه سیاه بود. در مدل‌های برازش یافته برای ترکیب های تلاقی مختلف، اثر غالبیت [d] و اثرات متقابل غالبیت × غالبیت [dd] بالا و معنیدار بودند که نشان‌دهنده اهمیت بیشتر اثرات غیرافزایشی است. بنابراین انتخاب در نسلهای اولیه برای این صفت موفقیت آمیز نخواهد بود و بر این اساس تولید ارقام هیبرید برای افزایش مقاومت به بیماری ساقه سیاه توصیه میشود.
دکتر محمد معتمدی، پرویز صفری،
دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
تنش کمآبی یکی از مهمترین عوامل کاهش تولید محصول گندم است و شناخت ساختار ژنتیکی و نوع عمل ژنهای کنترل‌کننده عملکرد دانه در شرایط تنش برای طراحی روش اصلاحی ضروری است. در این مطالعه از یک طرح تلاقی نیمه دیآلل (روش دوم گریفینگ) 9 × 9 برای مطالعه ساختار ژنتیکی عملکرد دانه گندم در شرایط تنش و غیرتنش استفاده شد. تجزیه ترکیبپذیری به روش دوم گریفینگ برای هر دو سطح تنش و غیرتنش معنیداری واریانسهای GCA و SCA را نشان داد که نشان دهنده کنترل عملکرد دانه توسط اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژنها میباشد. نتایج تجزیه ترکیبپذیری نشان داد که در میان والدین، ارقام قدس و بم بیشترین GCA را برای عملکرد دانه داشتند و بهترین تلاقیها، ارگ × قدس، نوید × مغان، بم × الوند (در هر دو سطح رژیم آبیاری) و بم × قدس (در شرایط تنش) بودند. از تجزیه بای‌پلات دادههای دیآلل برای نمایش GCA و SCA والدها، تعیین گروههای هتروتیک و بهترین تلاقیها استفاده شد. به طور کلی با توجه به نتایج کسب شده، ارقام بم، قدس و ارگ علاوه بر تحمل به تنش و حفظ عملکرد در شرایط تنش خشکی، توانایی انتقال این ویژگیها به هیبریدها را نیز داشتند و از آنها میتوان در برنامههای اصلاحی برای بهبود تحمل به تنش استفاده کرد.
زهرا حاجی احمدی، رضا شیرزادیان خرم اباد، محمود کاظم زاد، محمد مهدی سوهانی،
دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
آفت شبپره گوجهفرنگی (Tuta absoluta) از جمله آفات مهم گوجهفرنگی در کشور ایران به شمار میرود. تغذیه این آفت موجب خسارت %100-50 به میوه گوجهفرنگی در جهان شده است. ژنcryIAb به بسیاری از گیاهان از جمله ذرت منتقل و موجب حفاظت آنها در مقابل حمله کرم ساقهخوار ذرت شده است. در اکثر مطالعات از پیشبرهای دائمی مانند CaMV35S در فرآیند انتقال ژن به گیاهان استفاده میشود که این امر به دلیل مصرف دائمی انرژی گیاه موجب تغییر در مسیرهای متابولیسمی آن میگردد. پیشبر القا شونده با زخم MPI (Maize Protease Inhibitor) دارای قدرت و کارایی بالاتری از پیشبر CaMV35S است. بنابراین در پژوهش حاضر، برای اولین بار گیاهان گوجهفرنگی تراریخت (رقم فلات) حاوی ژن cryIAb تحت پیشبر MPI تولید شد. پیشبرMPI از گیاه ذرت جدا و در ناقل بیانی pPZP122 جایگزین پیشبرCaMV35s گردید. پس از جداسازی ژنcryIAb از ناقل pCIB4421، سازه pPZP122:MPI:CryIAb ساخته شد و به سویه AGL1 آگروباکتریوم منتقل شد. تراریخته نمودن گوجهفرنگی بصورت In planta انجام و گزینش اولیه گیاهان ترایخت در محیط کشتهای حاوی جنتامایسین انجام شد. حضور ژن cryIAb در گیاهچههای مقاوم نسل اول و دوم به ترتیب %5/62 و % 58/75 با PCR مورد تایید قرار گرفت. حضور پروتئین در لاینهای تراریخت نسل دوم با استفاده از روش لکهگذاری نقطهای پروتئین و به کمک پادتن اختصاصی چند دودمانی پروتئین CryIAb، مورد تایید قرار گرفت. نتایج زیست سنجی گیاهان تراریخته نسل دوم با استفاده از آفت توتا، مقاومت بهبود یافته گیاهان تراریخته علیه آفت را نشان دادند. بنابراین پیشبر القا شونده با زخم MPI میتواند برای ساخت سازههای حاوی ژنهای کد کننده پروتئین حشرهکش (مانند انواع مختلف cry) و تراریختی سایر گیاهان مفید باشد تا ژن مورد نظر صرفا در زمان حمله آفت بیان شود.
پریا امیری، احمد اسماعیلی، جواد هادیان،
دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
مطالعه تنوع ژنتیکی در گیاهان دارویی، یکی از اهداف مهم بهنژادی است. پیشرفت های اخیر در کاربرد واکنش زنجیرهای پلیمراز، امکان بررسی افراد یک جمعیت را در تعداد مکان‌های ژنی بیشتری از ژنوم فراهم ساخته است و از میان نشانگرهای مولکولی DNA، نشانگرISSR نیز به طور موفقیت آمیزی در مطالعات مختلف تنوع ژنتیکی گیاهان استفاده شده است. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 43 نمونه از 5 جمعیت کدوتخمکاغذی و 4 نمونه از 1 جمعیت کدوتنبل کشت شده در کلکسیون دانشگاه شهید بهشتی توسط 12 نشانگر ISSRبررسی شد. در مجموع 83 نوار قابل امتیازدهی بهدست آمد و میانگین نوارهای تولیدی توسط نشانگرها 91/6 بود و 100 درصد نوارهای قابل امتیازدهی چند شکلی نشان دادند. دندروگرام بر اساس ضریب تشابه جاکارد و روش خوشهبندی CLink (Complete Linkage)، ترسیم گردید و پنج گروه اصلی بهدست آمد. نتایج به دست آمده از گروهبندی با دو روش تجزیه به مختصات اصلی و تجزیه خوشهای نشان داد که گروهبندی ارایه شده توسط دو روش مزبور با یکدیگر مشابه بودند. ضریب کوفنتیک محاسبه و 97/0 بهدست آمد. در مجموع نتایج نشان داد که برخی از نشانگرهای ISSR استفاده شده در این تحقیق، برای مطالعات آینده تنوع ژنتیکی در گونه Cucurbita pepo مفید است.
سعید خاوری خراسانی، عبدالناصر مهدی پور،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
انتخاب بر اساس شاخص مناسب میتواند یکی از روشهای موثر جهت گزینش غیر مستقیم برای بهبود همزمان عملکرد و اجزای آن باشد. به منظور تعیین شاخص انتخاب برای اصلاح ژنتیکی عملکرد، 60 هیبرید سینگل کراس ذرت دانه ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط تنش خشکی و بدون تنش (شاهد) در قالب دو آزمایش مجزا در ایستگاه طرق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی کشت شدند. شاخص‌های انتخاب براساس صفات وارد شده در تجزیه رگرسیون گام به گام و با در نظر گرفتن ارزشهای فنوتیپی، ژنتیکی و اقتصادی محاسبه شدند. براساس نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام در شرایط بدون تنش صفات رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، عمق دانه، تعداد دانه در ردیف بلال و طول تاسل جمعا 60.68 درصد از تغییرات مربوط به عملکرد را تبیین نمودند، در حالیکه در شرایط تنش صفات تعداد دانه در ردیف بلال، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، وزن هزاردانه، طول بلال و تعداد برگ بالای بلال در مجموع 63.77 درصد از تغییرات مربوط به عملکرد را توجیه نمودند که در محاسبه شاخص انتخاب مورد استفاده قرار گرفتند. از 5 شاخص انتخاب بهینه (اسمیت-هیزل) و یک شاخص انتخاب پایه (پسک- بیکر) برای گزینش ژنوتیپهای ذرت در شرایط تنش رطوبتی و غیر تنش استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار سودمندی نسبی گزینش بر مبنای عملکرد و پیشرفت ژنتیکی مورد انتظار برای کلیه صفات در شاخص دوم اسمیت هیزل در هر دو محیط غیر تنش و تنش، نسبت به سایر شاخص‌ها بیشترین میزان بود. براساس مقادیر عملکرد دانه و شاخص‌های انتخاب بهینه و پایه 20 درصد از ژنوتیپهای برتر توسط هر شاخص انتخاب شدند. برمبنای نتایج حاصله در شرایط غیرتنش ژنوتیپ 60 (رقم تجاری سینگل کراس 704 ) توسط تمامی شاخص‌ها به عنوان برترین ژنوتیپ و در شرایط تنش رطوبتی ژنوتیپهای متفاوتی به عنوان برترین‌ها توسط شاخص‌های مختلف انتخاب گردیدند که میتوان به ژنوتیپهای 16 (ME77006/1 × K1263/1)، 22 (ME77006/1 × K1263/1) و 34 (ME78005/2 × A679) اشاره کرد که لااقل توسط 2 یا 3 شاخص گزینشی مختلف برای شرایط تنش رطوبتی برگزیده شده‌اند.
امیر قلی زاده، حمید دهقانی، مصطفی خدادای،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
در هر برنامه اصلاحی، آگاهی از نوع عمل ژنهای کنترل‌کننده توارث صفات اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات، نتاج حاصل از تلاقی دیآلل 6 ژنوتیپ گشنیز در نسلهای F1 و F2 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپهای مورد بررسی در سه شرایط متفاوت آبیاری به طور جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ژنتیکی حاکی از معنیدار بودن میانگین مربعات ترکیبپذیری عمومی و خصوصی برای تمامی صفات مورد بررسی بود که نشان‌دهنده اهمیت اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل این صفات بود. اثرات افزایشی در کنترل صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد شاخه و عملکرد بیولوژیک مهم‌تر بودند؛ در حالی که نقش اثرات غیرافزایشی ژنی در کنترل صفات شاخص برداشت و عملکرد میوه بیشتر از اثرات افزایشی بود. بنابراین تهیه دورگهای برتر با استفاده از روشهای بهنژادی مبتنی بر آزمون نتاج در جهت بهبود این صفات موثر خواهد بود. همچنین در میان والدهای انتخاب شده، والد P4 در آبیاری معمولی و تنش خشکی ملایم و والد P6 در تنش خشکی شدید، بهترین والدها برای استفاده به عنوان والد دهنده در توسعه واریتههای گشنیز با عملکرد بالا بودند.
حال بی بی بایردست، سید یحیی صالحی لیسار، حسین صبوری، علی موافقی، ابراهیم غلامعلی‌پور علمداری،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
تعیین رابطه بین ژنوتیپ و فنوتیب یکی از اهداف اصلی پروژه‌های بهنژادی است. امروزه نشانگرهای مولکولی ابزارهای قدرتمندی برای ارزیابی این ارتباط در اختیار به‌نژادگران قرار می‌دهند. در این بررسی تنوع ژنتیکی 112 لاین برنج با استفاده از 20 جفت نشانگر ریزماهواره پیوسته با آلل‌های تحمل به خشکی مورد بررسی قرار گرفت که درمجموع 77 آلل چند شکل با میانگین 3.85 آلل به ازای هر جفت آغازگر تکثیر شد. کمترین تعداد آلل مربوط به نشانگرهای RM28199 و RM212 با 2 آلل و بیشترین آن مربوط به نشانگر RM72 با 6 آلل بود. میزان اطلاعات چندشکلی برای نشانگرهای مورد بررسی بین 0.30 تا 0.72 با میانگین 0.58 بود که بیشترین مقدار مربوط به نشانگر RM85 و RM20A و کمترین آن مربوط به نشانگر RM28099 بود. از نظر تنوع ژنی، نشانگرهای RM28099 و RM85 به ترتیب کمترین (0.33) و بیشترین (0.76) تنوع را داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام دادههای ریزماهواره و صفات مورفولوژیک در شرایط غرقاب 62 آلل و در شرایط تنش خشکی 54 آلل آگاهی‌بخش را برای صفات ارزیابی‌شده، شناسایی نمود. تجزیه خوشهای بر اساس دادههای مولکولی ژنوتیپ‌ها را به 7 گروه تقسیم نمود. با توجه به توزیع مناسب DNA تکثیرشده توسط نشانگرهای مورد بررسی در این تحقیق، از نشانگرهایی که قدرت تفکیک و پیوستگی بالایی با صفات مهم زراعی در شرایط تنش خشکی دارند (و درصورتی‌که در آزمایش‌های بعدی به تأیید برسند)، میتوان در برنامههای بهنژادی تنش خشکی استفاده نمود.
میترا شهبازی، فرهاد نظریان فیروزآبادی، امیدعلی اکبرپور،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
گل داوودی (Chrysanthemum morifolium) یکی از مهمترین گیاهان زینتی دنیا‌ست که نقش مهمی در رونق صنعت گل و گیاهان باغی در دنیا دارد. آگاهی از تنوع ژنتیکی گل داوودی، یکی از پیش‌نیاز‌های بهنژادی این گیاه در جهت اهداف مهم اقتصادی است. نشانگرهای مولکولی سهم به‌سزایی در تشخیص و معرفی تنوع ژنتیکی بین و درون‌گونه‌ای دارند. در همین راستا، تنوع ژنتیکی تعدادی از ارقام گل‌های داوودی موجود در ایران با استفاده از توالی‌یابی قسمتی از rDNA به کمک آغازگرهای ITS4 و ITS5 بررسی شد. فاصله ژنتیکی ارقام داوودی از 0.05 تا 10.15 متغیر بود که نشان دهنده‌ی تنوع ژنتیکی در بین ارقام ایرانی گل داوودی بود. درخت فیلوژنی گونههای گل داوودی به روش پارسیمونی ترسیم شد و ارقام را به دو کلاد اساسی، یکی مربوط به کلاد موریفولیوم و دیگری کلاد مربوط به بقیه گونههای داوودی، تقسیم نمود که نشان دهنده‌ی قدرت نشانگر ITS در نشان دادن تنوع ژنتیکی بین ارقام گل داوودی بود. در درخت تبارشناسی، تمام ارقام ایرانی در کلاد موریفولیوم قرار گرفتند که نشان میدهد احتمالاً تمام ارقام ایرانی از یک ژنوتیپ یا توده منشا گرفته‌اند. نتایج تبارشناسی ارقام داوودی نشان داد که تغییرات و تنوع ژنتیکی فراوانی در جنس گل داوودی مشاهده میشود. این موضوع نشان میدهد که در جریان تکامل، دو‌رگ‌گیری‌های درون‌گونه‌ای، بین‌گونه‌ای و حتی بین‌جمعیتی در این گیاه سبب ایجاد تنوع فوق‌العاده‌ای شده است که در نتیجه میتوان از آنها در کارهای بهنژادی استفاده کرد.
شیما تقی خانی، حسین رامشینی، سید احمد سادات نوری، محمود لطفی، علی ایزدی دربندی، نعیمه سوسرایی، عبداله وروانی فراهانی،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
طالبی محصول مهمی است که به صورت گسترده در مناطق معتدله کشت میشود. یکی از مهمترین بیماریهای این گیاه پژمردگی آوندی ناشی از oxysporum f.sp. melonis (Fom)Fusarium است. این قارچ هر ساله زیان قابل توجهی به تولیدکنندگان این محصول در سراسر جهان وارد می‌کند. تولید ارقام مقاوم موثرترین راه برای کنترل این بیماری است. تا کنون برای این قارچ چهار نژاد 0، 1، 2 و 1.2 گزارش شده است که نژاد 1 مهمترین نژاد در نیمه شمالی کشور است. رقم محلی گرمک که به طور عمده در استان اصفهان کشت میشود به نژاد 1 حساس است. تک ژن غالب Fom-2 باعث ایجاد مقاومت در برابر نژاد 0 و 1 میشود. در این تحقیق ژن مقاومت از یک رقم خارجی به نام ایزابل به رقم حساس یاده شده با روش تلاقی برگشتی به کمک نشانگر SNP انتقال داده شد. غربال گیاهان در نسل اول، دوم و سوم تلاقی برگشتی با روش مایه زنی گیاه‌چه‌ها انجام گرفت. بخشی از این ژن در والدین توالی‌یابی شد و تفاوت‌های موجود در توالی آلل‌های مقاوم و حساس شناسایی شد. به منظور تایید گیاهان مقاوم در نسل سوم تلاقی برگشتی پس از غربال با روش مایه‌زنی، از نشانگر SNP و روش شناسایی HRM استفاده شد. این روش به طور کامل سه ژنوتیپ مقاوم خالص، مقاوم ناخالص و حساس را از یکدیگر تفکیک کرد. مقاومت بسیاری از گیاهان حاصل از غربال با روش مایه‌زنی، با روش مولکولی نیز تایید شد؛ اگر چه تعداد از گیاهان مقاوم در روش مایه‌زنی، در روش مولکولی به عنوان حساس شناسایی شدند که بیانگر اعتبار بیشتر روش مولکولی در تعیین ژنوتیپ گیاهان است. با خودگشنی و خالص‌سازی گیاهان مقاوم نسل BC3 میتوان رقم مقاوم گرمک را معرفی کرد.
شاهین جهانگیرزاده خیاوی، ذبیح اله زمانی، محمدرضا فتاحی، معصومه عاشورپور،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
DNA کلروپلاستی 64 نمونه سیب (.spp Malus) (54 ژنوتیپ بومی ایران، پنج رقم تجاری و پنج پایه) برای مشخص کردن هاپلوتایپ‌های آنها با کاربرد روش واکنش زنجیرهای پلیمراز-تفاوت طول قطعات حاصل از هضم (PCR-RFLP) بررسی شد. تقریبا 4320 bp از ژنوم کلروپلاست با کاربرد دو جفت آغازگر عمومی کلروپلاست و دو آنزیم برشی محدودگر (MseI و EcoRI) بررسی گردید. تمام جهش‌های شناسایی شده، حذف-اضافه در محدوده bp 40- 10 بودند. ترکیب تمام جهش‌ها، شش هاپلوتایپ (H1, H2, H3, H4, H5, H6) را در نمونه‌های مورد بررسی معرفی نمود. مشخص شد که پایه سیب بومی رقم گمی آلماسی هاپلوتایپ اختصاصی خود را دارا بوده و از تمامی نمونه‌های مورد بررسی منطقه خود (آذربایجان) متفاوت است. اطلاعات تنوع DNA کلروپلاستی میتواند برای مطالعات فیلوژنتیکی در این گیاه به کار رود و چند شکلی‌های مشخص شده در ژنوم سیتوپلاسمی با روش PCR-RFLP میتواند به درک وراثت مادری سیب کمک کند.
آرش سلامی، محمدهادی پهلوانی، خلیل زینلی نژاد، محسن اسماعیل زاده مقدم،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
جمع‌آوری و نگهداری ژرم‌پلاسم، بخصوص توده‌های بومی گونههای مهم زراعی و سازمان‌دهی اطلاعات مربوط به آنها، علاوه بر تداوم استفاده از آنها موجب کاهش خطر فرسایش ژنتیکی آنها میگردد. در این مطالعه توده‌های بومی گندم نان ایرانی جهت بررسی الگوی تنوع ژنتیکی، با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و نشانگر مولکولی آی‌اس‌اس‌آر مورد ارزیابی قرار گرفتند. از نظر صفات ارتفاع، طول سنبله، طول ریشک، تعداد گره‌های سنبله، تعداد دانه در سنبله، طول برگ و وزن دانه تفاوت قابل‌توجهی بین توده‌های بومی وجود داشت. همچنین در برخی از توده‌ها مثل خرم‌آباد و اردبیل تنوع درون جمعیتی برای برخی از خصوصیات به‌ویژه ارتفاع و طول ریشک قابل‌مشاهده بود. در بررسی توده‌ها از نظر نشانگرهای آی‌اس‌اس‌آر، در مجموع 99 نوار نمره‌دهی شد که 78 نوار چندشکل بودند. درصد چندشکلی با میانگین 81.88 درصد از 53.33 درصد برای آغازگر 4 تا 100 درصد برای آغازگرهای ISSR-9، ISSR-14، ISSR-5 و ISSR-7 متغیر بود. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی برای توده‌ها 0.3 محاسبه شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تنوع درون جمعیت قابل‌توجهی برای توده‌های بومی گندم خرم‌آباد، مراغه و تربت‌حیدریه از نظر نشانگرهای آی‌اس‌اس‌آر وجود داشت در حالیکه برای توده‌های خوی، اهواز، اصفهان، مشهد، ارومیه، شیراز و اردبیل تنوع ناچیزی مشاهده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بین و درون توده‌های بومی گندم ایرانی تنوع ژنتیکی با درجات متفاوتی وجود دارد و از این توده‌ها میتوان به عنوان جمعیت پایه برای استخراج لاینهای خالص استفاده نمود.
خدیجه موسی خلیفانی، رضا درویش زاده، مسعود ابرین بنا، آرام نوری،
دوره 5، شماره 2 - ( 12-1397 )
چکیده
آفتابگردان (.Helianthus annuus L) یک محصول مهم زراعی میباشد که روغن آن ارزش غذایی و اقتصادی بالایی دارد. پوسیدگی پایه‌‌ی ساقه که توسط قارچ‌‌های Sclerotinia sclerotiorum و S. minor ایجاد میشود، یکی از بیماریهای مهم و مخرّب آفتابگردان است. استفاده از ارقام مقاوم به عنوان مهمترین و موثرترین روش برای کنترل بیماری در نظر گرفته میشود. در پژوهش حاضر، ارتباط و پیوستگی بین 30 جفت نشانگر ریزماهواره با مقاومت به سه جدایه S. sclerotiorum و سه جدایه S. minor در 100 لاین آفتابگردان با استفاده از نرم‌‌افزارهای Structure و Tassel مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس 30 جفت نشانگر ریزماهواره مورد استفاده در این مطالعه، ساختار ژنتیکی جمعیت به دو زیر جمعیت (2=K) تقسیم گردید که نتایج حاصل از رسم بارپلات نیز مؤید آن بود. در تجزیه ارتباط با استفاده از نرم‌‌افزار TASSEL از طریق دو روش GLM و MLM ، به ترتیب 14 و 12 نشانگر SSR شناسایی شد که ارتباط معنیداری با نواحی ژنومی کنترل کننده مقاومت به بیماری داشتند و تغییرات قابل توجهی از صفت را توجیه نمودند. شناسایی نشانگرهای مشترک مانند نشانگر ORS617 برای جدایههای M1 از گونه S.minor و J1 از گونه S.sclerotiorum میتواند ناشی از اثرات پلیوتروپی یا پیوستگی نواحی ژنومی دخیل در کنترل مقاومت به این جدایه‌‌ها باشد. به دلیل اینکه این نشانگرها گزینش همزمان مقاومت به چندین جدایه قارچی را امکان‌‌پذیر می‌‌سازد، در برنامههای بهنژادی آفتابگردان جهت انتخاب به کمک نشانگر (MAS) و تولید ارقام مقاوم به بیماری اهمیت اساسی دارد.
سیده زهرا حسینی، بهروز شیران، محمدعلی ابراهیمی،
دوره 5، شماره 2 - ( 12-1397 )
چکیده
رابطه فیلوژنتیک بین 12 گونه وحشی Prunus، یک رقم زراعی بادام و یک رقم هلو، با استفاده از توالیهای ناحیه ITS1-5.8S rDNA-ITS2 هسته و ناحیه DNA trnL کلروپلاستی و با روشهای حداکثر شباهت و نزدیک‌ترین همسایگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از دادههای ITS در این پژوهش تنها توانست گونههای مورد مطالعه Prunus را به دو گروه تقسیم کند اما در تفکیک بخش‌ها از یکدیگر کارایی لازم را نداشت. گونه P. tenella نسبت به سایر گونههای مورد مطالعه، در فاصلۀ ژنتیکی دورتری قرار گرفت و به نظر می‌رسد این گونه به Amygdalus تعلق ندارد. همچنین با استفاده از دادههای ITS میتوان گزارش نمود، Prunus مونوفیلتیک میباشد. فواصل ژنتیکی برای هرجفت از گونهها مشخص شد و میانگین فاصلۀ ژنتیکی در بین گونهها تنها کمترین فاصلۀ ژنتیکی را در داخل جنس نشان میدهد. بر اساس نتایج این تحقیق میتوان Prunus را بصورت تک جنس گزارش نمود و با توجه به شباهت بسیار زیاد ناحیۀ trnL در گونههای وحشی بادام، احتمالاً جد مادری Prunus یکی بوده و trnL نشانگر خوبی برای جداسازی گونههای موجود در بادام نیست.
فرانک خان ماکو، سید ابوالقاسم محمدی، رباب سلامی، سعید اهری زاد،
دوره 5، شماره 2 - ( 12-1397 )
چکیده
بیماریهای قارچی به خصوص زنگ‌های زرد و قهوه‌ای باعث کاهش عملکرد گندم در ایران و جهان می‌شوند. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی 20 رقم گندم نان با پاسخ متفاوت به زنگ‌های قهوه‌ای و زرد با استفاده از آغازگرهای طراحی شده براساس نواحی حفاظت شده ژنهای مقاومت به بیماری بررسی شد. الگوی نواری نشانگرهای چند شکل به صورت غالب امتیازدهی و تعداد نوار تکثیر شده و درصد چند شکلی تعیین گردید. علاوه بر این، برای هر ترکیب آغازگری، پارامترهای محتوای اطلاعات چند شکلی (PIC) و شاخص نشانگر (MI) محاسبه شد. از مجموع 11 ﺁغازگر منفرد و جفت، پنج ترکیب ﺁغازگری به همراه یک آغازگر منفرد تکثیر مناسب و قابل امتیازدهی تولید کردند. حداکثر و حداقل میانگین PIC به ترتیب مربوط به آغازگر LLOOP-1 و جفت آغازگر H2016-H2020 با میزان 0.50 و 0.28 بود. جفت آغازگرهای H2016-H1146 و H2016-H2020 با میانگین 4.80 و 2.84 به ترتیب حداکثر و حداقل MI را داشتند. تجزیه خوشهای براساس الگوریتم Neighbor-Joining و ضریب فاصله تکاملی P-distance، ارقام مورد مطالعه را به چهار گروه منتسب کرد و این گروهبندی با پاسخ به زنگ زرد ارقام مطابقت داشت. در تجزیه به بردارهای اصلی، پراکنش ارقام براساس دو بردار اصلی اول، چهار گروه حاصل از تجزیه خوشهای را تأیید کرد.
