18 نتیجه برای محمدی
شیوا قیطران پورسهریق، سید ابوالقاسم محمدی، بهزاد صادق زاده،
دوره 1، شماره 1 - ( 2-1393 )
چکیده
آهن یکی از عناصر ضروری و کم مصرف برای اکثر گیاهان میباشد که نقش مهمی در تثبیت ازت و فعالیت برخی از آنزیم-ها مانند کاتالاز، پراکسیداز و سیتوکروم اکسیداز دارد. به‌منظور مکان‌یابی QTLهای مرتبط با میزان و غلظت آهن در قسمت هوایی جو طی مراحل پنج برگی و رسیدگی کامل، 148 لاین هاپلوئید مضاعف حاصل از تلاقی ارقام Sahara3771 و Clipper در شرایط گلخانه‌ای ارزیابی و صفات غلظت و محتوای آهن در مراحل پنج برگی و رسیدگی کامل اندازه‌گیری شد. برای تجزیه QTL از نقشه پیوستگی مشتمل بر 26 نشانگر رتروترانسپوزونی IRAP و REMAP، 246 نشانگر SSR و EST-SSR، 238 نشانگر RFLP و یک نشانگر مورفولوژیک استفاده شد. از نظر کلیه صفات، تفاوت معنیدار بین لاین‌ها مشاهده گردید و وجود تفکیک متجاوز برای تمامی صفات نشان‌دهنده وجود ترکیبات آللی والدینی تکمیل‌کننده در نتاج بود. در مجموع، 511 نشانگر در هفت گروه پیوستگی 09/1099 سانتی‌مورگان از ژنوم جو را با متوسط فاصله بین دو نشانگر مجاور برابر 37/2 سانتی‌مورگان پوشش دادند. برای غلظت آهن هشت و چهار، محتوای آهن تک بوته شش و سه QTL به‌ترتیب در مراحل پنج برگی و رسیدگی کامل شناسایی شدند. اثر افزایشی منفی اغلب QTLهای شناسایی شده برای غلظت و محتوای آهن تک بوته نشان‌دهنده نقش آللهای والد Sahara3771 در افزایش تجمع آهن در نتاج بود. یک ناحیه ژنومی مشترک برای QTLهای صفات غلظت و محتوای آهن تک بوته در مرحله رسیدگی کامل شناسایی گردید که ممکن است ناشی از پیوسته بودن QTLها یا اثر پلیوتروپیک آنها باشد.
سمیرا محمدی، علی اشرف مهرابی، علی آرمینیان، آرش فاضلی،
دوره 1، شماره 1 - ( 2-1393 )
چکیده
به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 35 جمعیت Aegilops cylindrica با استفاده از 17 آغازگر ISSR، در مجموع 190 آلل تکثیر شدند که از این تعداد، 188 آلل (95/98 درصد)، بهعنوان آلل چندشکل تشخیص داده شدند. تعداد آللهای تکثیر شده از 6 تا 20 با میانگین 18/11 آلل متغیر بود. محتوای اطلاعات چندشکلی از 10/0 در آغازگر UBC841 تا 35/0 برای آغازگر UBC836 متفاوت بود. همچنین شاخص نشانگر از 6/0 برای آغازگر UBC841 تا 6 برای آغازگر 15 متفاوت بود. روشهای گروهبندی خوشهای و تجزیه به مختصات اصلی نتوانست جمعیت‌ها را به‌طور کامل از هم تفکیک کند و عدم ارتباط بین تنوع مولکولی و تنوع جغرافیایی را نشان داد که نشان‌دهنده تنوع ژنتیکی بالای این جمعیت‌ها میباشد. در مجموع جمعیت‌های غرب و جنوب غرب کشور، تنوع بیشتری نسبت به جمعیت‌های شمال و شمال غرب کشور نشان دادند، بنابراین مرکز تنوع و پیدایش گونه Ae. cylindrica احتمالاً غرب و جنوب غرب کشور بوده و از این مناطق به سمت شمال کشور انتقال یافته‌اند. نتایج این تحقیق نشان داد که نشانگرهای ISSR ابزار مفیدی برای مدیریت منابع ژنتیکی خویشاوندان وحشی گندم میباشد.
علی شوروزدی، سید ابوالقاسم محمدی، مجید نوروزی، بهزاد صادق زاده،
دوره 1، شماره 1 - ( 2-1393 )
چکیده
ژنوتیپهای بومی به‌دلیل تطابق و سازگاری با شرایط محیطی مختلف، ذخایر ژنتیکی با ارزشی برای افزایش تنوع ژرم‌پلاسم‌های اصلاحی و نیز منابع بالقوه برای ژنهای مقاومت به تنشهای زیستی و غیرزیستی بشمار می‌روند. در این مطالعه، تنوع و ساختار ژنتیکی 119 ژنوتیپ بومی جو از کشورهای مختلف و 25 رقم تجاری و لاین اصلاحی با استفاده از 45 جفت آغازگر ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع 225 آلل با دامنه 2 تا 14 و میانگین 5 آلل به ازای هر جایگاه تکثیر شدند. میزان اطلاعات چندشکلی برای نشانگرها بین 05/0 تا 90/0 با میانگین 51/0 متغیر بود. کمترین و بیشترین فراوانی آلل شایع به‌ترتیب مربوط به نشانگرهای EBMAC0788 (13/0) و GBM1411 (97/0) بود. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که واریانس درون‌گروهی (94 درصد) سهم بیشتری در تبیین واریانس مولکولی کل در مقایسه با واریانس بین گروهی داشت. حداکثر و حداقل شاخصهای شانون و تنوع ژنی نی به‌ترتیب به ژنوتیپهای بومی ایران و مصر تعلق داشت. تجزیه خوشهای با استفاده از الگوریتم Minimum Evolution و ضریب فاصله P-distance ژنوتیپها را به سه گروه منتسب کرد. این گروهبندی تا حدودی با مناطق جغرافیایی ژنوتیپها مطابقت داشت.
سمیرا خدایی، سید ابوالقاسم محمدی، بهزاد صادق زاده،
دوره 1، شماره 2 - ( 11-1393 )
چکیده
فسفر یکی از عناصر پرمصرف مهم است که در فرآیند‌های مختلف فیزیولوژیکی و متابولیکی، نقش عمده‌ای در تولید و انتقال انرژی دارد. برای مکان‌یابی QTLهای صفات مرتبط با تجمع فسفر در بخش هوایی جو، 148 لاین هاپلوئید مضاعف حاصل از تلاقی ارقام Sahara3771 و Clipper در شرایط گلخانه‌ای ارزیابی و غلظت و محتوای فسفر در مرحله پنج برگی و رسیدگی اندازه‌گیری شدند. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که بین لاین‌ها از نظر صفات مورد مطالعه تفاوت معنیدار وجود داشت و برای کلیه صفات تفکیک متجاوز مشاهده شد. تجزیه QTL بر اساس مکان‌یابی فاصله‌ای مرکب و نقشه پیوستگی جمعیت مشتمل بر 246 نشانگر SSR، EST-SSR، 238 نشانگر RFLP، 26 نشانگر رتروترانسپوزونی IRAP و REMAP و یک نشانگر مورفولوژیک با پوشش09/1099 سانتی‌مورگان از ژنوم جو و با متوسط فاصله بین دو نشانگر مجاور برابر 15/2 سانتی‌مورگان انجام و در مجموع سیزده QTL برای غلظت و محتوای فسفر در مراحل پنج برگی و رسیدگی شناسایی شد. برای غلظت و محتوای فسفر در مرحله پنج برگی، به ترتیب سه و دو QTL مکان‌یابی گردید از چهار QTL شناسایی شده برای غلظت فسفر در مرحله رسیدگی، سه و یک QTL به ترتیب دارای اثر افزایشی مثبت و منفی بودند. برای محتوای فسفر تک بوته در مرحله رسیدگی نیز چهار QTL با مجموع تبیین فنوتیپی 60 درصد مکان‌یابی گردید. از سیزده QTL شناسایی شده، تعداد ده QTL دارای اثر افزایشی مثبت بودند که نشان‌دهنده نقش آللهای والد Clipper در این جایگاه‌ها در افزایش ارزش صفات مربوطه در نتاج است. در این مطالعه، یکQTL مشترک برای صفات مورد مطالعه شناسایی شد که ممکن است ناشی از پیوستگی ژنی و یا اثر پلیوتروپیک باشد.
داوود صادق‌زاده اهری، پیمان شریفی، رحمت الله کریمی زاده، محتشم محمدی،
دوره 2، شماره 1 - ( 2-1394 )
چکیده
به‌منظور بررسی اجزای ژنتیکی و نحوه توارث تعدادی از صفات مورفولوژیک، 6 ژنوتیپ گندم دوروم دیم (چهل‌دانه، گردیش، زردک، سوریه 1، واها و Knd1149//68/ward) و بذور حاصل از تلاقی دای‌آلل کامل آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 2 تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه کشاورزی دیم مراغه کشت گردیدند. نتایج تجزیه دای‌آلل نشان داد که برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و تعداد پنجه بارور سهم واریانس افزایشی نسبت به واریانس غالبیت بیشتر بود. مقدار مثبت پارامتر F نشان داد که در والدین مورد استفاده فراوانی آللهای غالب نسبت به آللهای مغلوب بیشتر بود. مقدار درجه غالبیت نیز نشان‌دهنده غالبیت ناقص ژن‌ها در کنترل صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، تعداد پنجه بارور و وزن صد دانه و فوق غالبیت در کنترل طول پدانکل بود. تجزیه گرافیکی نشان داد که افزایش صفات عملکرد دانه، طول پدانکل، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف و طول سنبله توسط ترکیبی از آللهای غالب و مغلوب کنترل می‌گردد. بالا بودن سهم اثر افزایشی برای عملکرد دانه نشان‌دهنده امکان گزینش برای بهبود صفت مذکور در ژنوتیپهای مورد مطالعه است. از آنجا که در بین والدین مورد مطالعه بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به رقم گردیش (33/10 گرم در بوته) بود، این رقم میتواند در برنامههای اصلاحی بهعنوان والد تلاقی جهت نیل به لاین‌هایی با عملکرد و اجزای عملکرد بالا مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بهره‌گیری از تلاقی Knd1149//68/ward × واها با بیشترین میزان عملکرد در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه، در برنامههای تولید هیبرید توصیه میشود.
رباب سلامی، سید ابوالقاسم محمدی، سارا غفاریان، محمد مقدم،
دوره 2، شماره 2 - ( 12-1394 )
چکیده
جو متحمل‌ترین غله در بین غلات نسبت به تنش شوری است و در گستره وسیعی از شرایط آب و هوایی کشت میشود. برای بهبود تحمل گیاهان به تنش شوری، بررسی بیان ژنهای دخیل میتواند در شناسایی و تولید ژنوتیپهای متحمل موثر باشد. در این مطالعه، برای بررسی تأثیر شوری بر بیان ژنهای Hv TIP2;3 و Hv TIP4;1، (رمزکننده کانالهای پروتئینی در طول غشاها) در ریشه جو، سه ژنوتیپ Clipper (حساس به شوری)، Sahara 3771 (متحمل به شوری) و لاین امید‌بخش حاصل از تلاقی ارقام کویر و صحرا (متحمل به شوری)، در سطوح صفر، 100 و 200 میلیمولار NaCl کشت شدند. برای تعیین میزان تغییر بیان این ژن‌ها در سه زمان 24 ساعت، سه روز و سه هفته بعد از اعمال تنش، RNA از نمونههای ریشه استخراج و cDNA سنتز شد. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که از نظر بیان ژنهای Hv TIP2;3 و Hv TIP4;1 بین ارقام، سطوح شوری و زمانهای نمونه‌برداری تفاوت معنیداری (05/0 P ≤) وجود نداشت؛ ولی اثر متقابل ژنوتیپ × تنش شوری برای ژن HvTIP2;3 و اثر متقابل ژنوتیپ × زمان نمونه‌برداری برای هر دو ژن مورد مطالعه تفاوت معنیدار (01/0 P ≤) به‌دست آمد. میزان بیان ژن Hv TIP2;3 در سطح شوری 100میلیمولار NaCl، در ژنوتیپ حساس به شوری Clipper افزایش و در ژنوتیپهای متحمل کاهش بیان نسبت به شاهد (عدم تنش شوری) نشان داد. مقایسه میانگین ترکیب‌های تیماری ژنوتیپ و زمان نمونه‌برداری برای ژن Hv TIP4;1 در میانگین سطوح شوری نشان داد که میزان بیان این ژن در سه هفته بعد از اعمال تنش شوری، در ژنوتیپهای Sahara 3771 و لاین امید‌بخش افزایش بیان ولی در ژنوتیپ Clipper کاهش بیان داشت. نتایج این مطالعه ضمن تأیید تاثیر‌پذیری این ژن‌ها در شرایط تنش شوری، تلاش در جهت استفاده کارآمد از این ژن‌ها در گیاه جو در راستای افزایش تحمل به شوری موثر ارزیابی میشود.
محتشم محمدی، مظفر روستایی،
دوره 2، شماره 2 - ( 12-1394 )
چکیده
هدف از تحقیق حاضر، مطالعه قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) والدین، ترکیب‌پذیری خصوصی (SCA) هیبریدهای نتاج و برآورد وراثت‌پذیری و هتروزیس برای عملکرد دانه و برخی از صفات زراعی در جهت توسعه ارقام گندم با عملکرد بالا بود. یک مجموعه دای‌آلل یک‌طرفه حاصل از شش ژنوتیپ گندم در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی در طی فصل زراعی 93-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران در شرایط دیم ارزیابی شدند. اختلاف معنیدار بین ژنوتیپها برای تمام صفات مورد مطالعه، بیانگر تنوع قابل توجه در مواد ژنتیکی مورد استفاده بود. اثرات معنیدار GCA و SCA نشان‌دهنده نقش عمل افزایشی و غیر افزایشی ژنهای کنترل‌کننده تمام صفات بود. نسبت میانگین مربعات GCA به SCA و نسبت ژنتیکی ارجحیت عمل غیرافزایشی ژن را برای صفات مورد مطالعه نشان داد. وراثت‌پذیری عمومی برای تمام صفات مورد مطالعه بالا (67/0-99/0) بود که نقش فاکتورهای ژنتیکی را در کنترل این صفات در مقایسه با اثرات غیرژنتیکی نشان داد. وراثت‌پذیری خصوصی برای تمام صفات پایین تا متوسط (06/0-37/0) بود. در بین والدین، رقم کوهدشت به عنوان بهترین ترکیب‌شونده عمومی برای قدرت رشداولیه، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک، طول سنبله، طول پدانکل، خروج سنبله از برگ پرچم و عملکرد دانه بود. همچنین هیبرید DAMARA-6 × کوهدشت یک تلاقی با ترکیب‌پذیری خصوصی مناسب برای تعداد صفات روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، محتوای کلروفیل، دمای کانوپی، طول دانه و عملکرد دانه بود. انتظار می‌رود این تلاقی با دارا بودن هتروزیس مثبت برای عملکرد دانه، محتوای کلروفیل و طول دانه و هتروزیس منفی از نظر ارتفاع بوته، نتاج مناسبی تولید کند و به طور موفقیت‌آمیزی در برنامههای تولید هیبرید به کار گرفته شود. با توجه به سهم بیشتر اثرات غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی صفات، بازده ژنتیکی گزینش آنها به ویژه در نسلهای اولیه پایین میباشد و گزینش برای بهبود ژنتیکی این صفات می‌بایست از نسلهای پیشرفته اصلاحی آغاز شود.
محمدعلی ابراهیمی، رحیم محمدیان، معروف خلیلی،
دوره 3، شماره 1 - ( 6-1395 )
چکیده
به منظور ارزیابی روابط بین صفات و گروهبندی الینهای جو بر اساس شاخصهای مرتبط با جوانه زنی در شرایط تنش شوری، 72 الین حاصل از تالقی استپتو و مورکس در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار، در سه سطح تنش شوری شامل وضعیت نرمال و دو سطح شوری )100 و 200 میلی موالر NaCl )مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین کلیه ژنوتیپها در تمام صفات مورد بررسی وجود دارد. بررسی همبستگی ژنتیکی در میانگین سه محیط نشان داد که بین صفت میانگین جوانه زنی روزانه و درصد جوانه زنی نهایی همبستگی باال و معنیداری ) ** )r=0/85 وجود دارد. در این تحقیق، بیشترین مقدار تنوع فنوتیپی و ژنتیکی، وراثت پذیری عمومی و خصوصی و پیشرفت ژنتیکی برای درصد جوانه زنی نهایی برآورد شد. پیشرفت ژنتیکی در جهت مثبت و منفی، نشان داد که آللهای کاهنده و افزایشدهنده در بین والدین وجود دارد. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشهای ژنوتیپها، منجر به ایجاد سه کالستر گردید که ژنوتیپهای کالستر سوم از نظر صفات ضریب تغییرات جوانه زنی، درصد جوانه زنی نهایی، شاخص میزان جوانه زنی و میانگین جوانه زنی روزانه دارای ویژگیهای برتری بودند ولی از سرعت جوانه زنی کمتری برخوردار بودند. بنابراین از ژنوتیپهای این گروه میتوان در امر اصالح برای درصد جوانه زنی باال استفاده کرد. با استفاده از تجزیه به مؤلفه اصلی، پنج صفت مورد مطالعه در قالب دو متغیر جدید در مجموع 061/99 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. نتایج تجزیه بایپالت نشان داد که ژنوتیپ های گروه اول دارای درصد شاخص جوانه زنی و ضریب شاخص جوانه زنی باالیی هستند.
حامد خدایاری، لیدا دولتیان، عبدالناصر محمدی،
دوره 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
انجیر به عنوان یک محصول مهم، در چند دهه اخیر به دلیل بروز تنشهای زنده و غیر زنده دچار فرسایش ژنتیکی شده است. هدف از این تحقیق تعیین تنوع ژنتیکی گونههای خودروی سرده Ficus در ایران با استفاده از نشانگر ISSR میباشد. جهت انجام این تحقیق، تعداد 23 نمونه جمعیتی متعلق به گونههای این جنس از سراسر کشور جمع آوری و DNA ژنومی آنها از برگ استخراج گردید. از میان 18 آغازگر ISSR مورد آزمایش، شش جفت آغازگر که باندهای مناسب و قابل تحلیل داشت، انتخاب و فرآیند PCR پس از تعیین دمای مناسب برای آنها انجام شد. در مجموع تعداد 83 باند الکتروفورزی PCR تولید شد که از این تعداد 78 باند پلیمورفیک بودند. از میان آغازگرهای استفاده شده، آغازگرهای (AG)8 C، (TG)8 A و (GT)8 C مناسب‌ترین آغازگر برای کاربرد در مطالعات آتی تشخیص داده شد. بر اساس نتایج به دست آمده از دندرو گرام رسم شده حاصل از آنالیز دادههای ISSR، 23 جمعیت Ficus در چهار گروه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل واریانس مولکولی نشان داد که بالاترین میزان فاصله ی ژنتیکی بین جمعیت‌های درون گونه‌ها است. نتایج این تحقیق نشان داد که تاکسون های متعلق به سرده Ficus در ایران از لحاظ تبارزایی بسیار به هم نزدیک میباشند و ارتباط تولید مثلی و جریان ژنی بین آنها بالا است.
سهیلا شایان، محمد مقدم واحد، مجید نوروزی، سید ابوالقاسم محمدی، محمود تورچی، بفرین مولایی،
دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
تنش خشکی از عوامل کاهش دهنده عملکرد در سطح جهان محسوب میشود. با توجه به اینکه گندم بیشتر در نواحی نیمه خشک کشت میشود، امروزه توجه زیادی به ایجاد ارقام متحمل به تنش خشکی معطوف شده است. در این پژوهش نحوه وراثت برخی از صفات زراعی و فیزیویولوژیکی در نسلهای مختلف حاصل از تلاقی دو رقم ارگ (والد متحمل به خشکی) و مغان 3 (والد حساس به خشکی) در شرایط مزرعه از طریق تجزیه میانگین نسلها در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال زراعی 193-1392 مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو تکرار صورت پذیرفت. شرایط آبیاری در کرتهای اصلی و نسلهای مورد مطالعه در کرتهای فرعی قرار گرفتند. پس از گردهافشانی به منظور اعمال تنش کمآبی، قطع آبیاری تا انتهای فصل برای کرتهای واجد تنش صورت گرفت. در تجزیه واریانس اختلاف معنیداری در بین نسلهای مختلف از نظر صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، تعداد پنجه بارور، میزان کلروفیل برگ، دمای برگ، تعداد روز تا رسیدگی، وزن سنبله، وزن کاه، بیوماس، عملکرد دانه و شاخص برداشت مشاهده شد. اثر متقابل نسل در شرایط آبیاری تنها برای عملکرد دانه معنیدار بود. بعد از تجزیه میانگین نسلها در دو شرایط عادی و تنش خشکی، کای اسکور مدل سه پارامتری برای کلیه صفات مورد مطالعه معنیدار بود که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر آللی در وراثت این صفات بود. دامنه وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای صفات مورد مطالعه به ترتیب در شرایط عادی 946/0-502/0 و 429/0-244/0 و در شرایط تنش کمآبی 951/0-653/0 و 377/0-221/0 به دست آمد. متوسط درجه غالبیت برای کلیه صفات مورد مطالعه در هر دو شرایط عادی و تنش کمآبی بیشتر از یک بود که وجود پدیده فوق غالبیت را در کنترل این صفات نشان داد و مقدار پایین وراثت پذیری خصوصی را توجیه کرد. در هر دو شرایط، واریانس غالبیت بزرگتر از واریانس افزایشی برای تمامی صفات بود. این نتایج لزوم بهرهبرداری از اثرات غالبیت ژنی در برنامههای اصلاحی گندم در صورت فراهم شدن تولید واریتههای هیبرید یا انجام گزینش در نسلهای تفرق پیشرفته را نشان می‌دهد هر چند که به علت مشکل انتقال گرده، تولید واریته های هیبرید در گندم در سطح محدودی صورت می گیرد.
فرانک خان ماکو، سید ابوالقاسم محمدی، رباب سلامی، سعید اهری زاد،
دوره 5، شماره 2 - ( 12-1397 )
چکیده
بیماری‌های قارچی به خصوص زنگ‌های زرد و قهوه‌ای باعث کاهش عملکرد گندم در ایران و جهان می‌شوند. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی 20 رقم گندم نان با پاسخ متفاوت به زنگ‌های قهوه‌ای و زرد با استفاده از آغازگرهای طراحی شده براساس نواحی حفاظت شده ژنهای مقاومت به بیماری بررسی شد. الگوی نواری نشانگرهای چند شکل به صورت غالب امتیازدهی و تعداد نوار تکثیر شده و درصد چند شکلی تعیین گردید. علاوه بر این، برای هر ترکیب آغازگری، پارامترهای محتوای اطلاعات چند شکلی (PIC) و شاخص نشانگر (MI) محاسبه شد. از مجموع 11 ﺁغازگر منفرد و جفت، پنج ترکیب ﺁغازگری به همراه یک آغازگر منفرد تکثیر مناسب و قابل امتیازدهی تولید کردند. حداکثر و حداقل میانگین PIC به ترتیب مربوط به آغازگر LLOOP-1 و جفت آغازگر H2016-H2020 با میزان 0.50 و 0.28 بود. جفت آغازگرهای H2016-H1146 و H2016-H2020 با میانگین 4.80 و 2.84 به ترتیب حداکثر و حداقل MI را داشتند. تجزیه خوشهای براساس الگوریتم Neighbor-Joining و ضریب فاصله تکاملی P-distance، ارقام مورد مطالعه را به چهار گروه منتسب کرد و این گروهبندی با پاسخ به زنگ زرد ارقام مطابقت داشت. در تجزیه به بردارهای اصلی، پراکنش ارقام براساس دو بردار اصلی اول، چهار گروه حاصل از تجزیه خوشهای را تأیید کرد.
سیدعلی‌محمد میرمحمدی میبدی، پوراندحت گلکار،
دوره 6، شماره 1 - ( 6-1398 )
چکیده
بهنژادی با هدف بهبود کمی و کیفی گیاهان، طیف گسترده‌ای از روش‌ها و فنون را به کار گرفته است. نشانگرهای ملکولی از ابزارهایی هستند که چشم‌انداز جدیدی را برای پیشرفت‌های بهنژادی گیاهان فراهم کردهاند. این مقاله مزایا و کاربردهای متنوع نشانگرهای مولکولی و بهره‌گیری از توان بالای پلی‌مورفیسم طبیعی موجود در داخل جوامع در تلفیق با توانمندی‌های روشهای بهنژادی گیاهی مرسوم را مرور کرده است. نشانگرهای مولکولی از عوامل محیطی تأثیرپذیری ندارند و فراوانی بالای آنها از نظر تعداد و تنوع بالای ساختاری آنها به عنوان بخشی از مزایای نشانگرها در تشخیص هویت، تعیین تنوع ژنتیکی گونه‌ها و بررسی روابط خویشاوندی گیاهان به شمار می‌رود. نشانگرها در کشف اطلاعات بیشتر در مورد حفظ کلکسیون‌های ذخایر ژنتیکی گیاهی، تشخیص واریته‌ها، مکان‌یابی و تعیین تعداد ژنهای کنترل‌کننده صفات کمک می‌کنند. توالی‌یابی ژنوم، تهیه نقشه‌های فیزیکی و ژنتیکی، انگشت‌نگاری‌های ژنومی و بهنژادی گیاهان به عنوان برخی از دیگر کاربردهای این ابزار در بهنژادی گیاهی میباشد. کارایی بالای انتخاب به کمک نشانگر در انتخاب ژنوتیپها به عنوان والد تلاقی و انتخاب به کمک نشانگر در برنامههای بهنژادی و انتخاب ژنومی تأکید شده است. فناوری‌های جدید فرصت‌های خوبی را برای یافتن الگوهای تنوع ژنتیکی برای پیشبرد برنامههای بهنژادی ایجاد کردهاند. امروزه با توسعه سریع فناوری توالی‌یابی‌های نسل جدید، توالی‌یابی ژنومی و روشهای با کارایی بالا برای نشانگرها، ایجاد نشانگرهای جدید مانند EST-SSR از Simple Sequence Repeats (SSR) و Single Nucleotide Polymorphisms (SNPs) را آسان کرده است. این نشانگرها می‌توانند با موفقیت در شتاب‌بخشی به تحقیقات و برنامههای بهنژادی گیاهان زراعی به‌کار گرفته شوند.
علی اکبر اسدی، مصطفی ولیزاده، سید ابوالقاسم محمدی، منوچهر خدارحمی،
دوره 6، شماره 2 - ( 12-1398 )
چکیده
کمآبی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده تولید در کشاورزی به ویژه در مناطق خـشک و نیمه‌خشک به‌حساب می‌آید و کمبود آب (بویژه در مراحل زایشی) به علت عدم بـارش و یا توزیـع نامناسـب بارنـدگی از علـل محدودکننده عملکرد به شمار می‌رود. در این پژوهش، تلاقی بین رقم Gaspard (والد حساس به کمآبی) و لاین DN11 (والد متحمل) انجام شد. نسلهای F1، F2، F3، BC1 و BC2 حاصل، به‌همراه والدین، در طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی، در شرایط آبیاری عادی و تنش کمبود آب انتهای فصل هرکدام در سه تکرار و دو سال متوالی کشت شدند. صفات فیزیولوژیک برای نمونه های تک‌بوته اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس وزنی داده‌ها نشان داد که تنش کمبود آب باعث کاهش معنیدار در مساحت برگ پرچم و کاهش غیرمعنی دار در هدایت روزنه‌ای شده است. تجزیه میانگین نسل ها برای صفات شاخص کلروفیل با نتایج متفاوتی از لحاظ مدل های برازش داده شده رگرسیونی برای هر محیط همراه بود، ولی برای صفت ضریب هدایت روزنه نتایج تجزیه میانگین نسل ها در دو شرایط نرمال و تنش یکسان بود. علاوه‌بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات متقابل اپیستازی نیز در وراثت کلیه صفات مورد بررسی نقش داشتند. بیشتر این اثرات متقابل از نوع اثرات مضاعف بود. در صفت مساحت برگ پرچم اثر افزایشی همراه با اثرات متقابل افزایشی × غالبیت و غالبیت × غالبیت در توارث نقش داشتند. در محتوای نسبی آب علاوه‌بر این اثرات، اثر غالبیت نیز در توارث نقش داشت. تجزیه واریانس نسلها نشان داد که عمل ژن برای صفت محتوای آب نسبی افزایشی، برای صفت مساحت برگ پرچم غالبیت و برای صفت ضریب هدایت روزنه (هر دو شرایط تنش و نرمال) فوق‌غالبیت بود. عمل ژن برای صفت شاخص کلروفیل در شرایط تنش فوق‌غالبیت و در شرایط نرمال افزایشی بود.
سید سجاد سهرابی، سید محسن سهرابی، سید کریم موسوی، محسن محمدی،
دوره 7، شماره 1 - ( 6-1399 )
چکیده
زعفران (.LCrocus sativus ) ارزشمندترین و گران‌ترین ادویه در سطح جهان است. کلاله‌های این گیاه منبع آپوکاروتنوئیدهای با ارزشی مانند کروسین، پیکروکروسین و سافرانال هستند. مطالعات ترنسکریپتومی و بیانی ژن‌ها یکی از مهم‌ترین مراحل در بررسی تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان هستند. یکی از پیش‌نیازهای مهم در این گونه مطالعات، شناسایی ژنهای مرجع قابل‌اعتماد و پایدار به‌منظور نرمال‌سازی بیان سایر ژن‌ها است. در پژوهش حاضر، با استفاده از ترنسکریپتوم گیاه زعفران هشت ژن مرجع شناسایی و تعیین توالی شد، سپس میزان پایداری بیان آنها با استفاده از روشهای غیرپارامتریک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تکثیر و توالی‌یابی، جداسازی صحیح هشت ژن مرجع Actin، EF1، GAPDH، H3، MDH، TBP، UBC و UBQ را از گیاه زعفران نشان داد. بررسی میزان پایداری بیان ژنهای مرجع نشان داد که ژنهای MDH و UBQ به‌ترتیب بیشترین میزان پایداری را بین بافت‌های مختلف گیاه زعفران داشته و کمترین میزان پایداری مربوط به ژن TBP بود. در این پژوهش توالی هشت ژن مرجع در زعفران جداسازی و پایداری بیان آنها برای اولین‌بار در بافت‌های مختلف این گیاه سنجیده شد. ژنهای مرجع شناسایی شده در این پژوهش می‌توانند بهعنوان ژنهای پایدار برای نرمال‌سازی بیان ژن‌ها در مطالعات ترنسکریپتومی گیاه زعفران به‌کار برده شوند.
راضیه عزیزیان مصلح، محمدرضا عبداللهی، حسن ساریخانی، اصغر میرزایی اصل، پیام پورمحمدی،
دوره 7، شماره 2 - ( 12-1399 )
چکیده
بهینه‌‌سازی روشهای درون شیشه‌ای برای تولید گیاهان دابل‌‌هاپلوئید ذرت نقش مهمی در برنامههای اصلاحی این گیاه دارد. در این مطالعه اثرات ماده 5-آزاسیتیدین بر روی صفات زراعی، کارایی القای آندروژنز و همچنین بیان ژن DNA متیل‌ترانسفراز (AF229183.1) در دو مرحله رشدی ذرت شامل مرحله 7 تا 8 برگی و مرحله گلدهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. دو ژنوتیپ ذرت (DH5 × DH7 و ETMH-82) بهعنوان عامل اول و تیمار بذور ذرت با 5-آزاسیتیدین (0، 5، 10 و 100 میکرومولار) بهعنوان عامل دوم در نظر گرفته شدند. بذور تیمار شده در مزرعه کشت گردیده و در طول مراحل رشد، صفات مختلف مورفولوژیکی و زراعی اندازه‌گیری شدند. در آزمایش کشت بساک، بساک‌های حاوی میکروسپور‌‌هایی در مراحل تک‌هسته‌ای میانی تا تک‌هسته‌ای انتهایی انتخاب و در محیط‌کشت پایه YPm حاوی 1 میلی‌گرم در لیتر D-2,4 و 2 میلی‌گرم در لیتر BAP کشت گردیدند. اثرات متقابل ژنوتیپ × سطوح 5-آزاسیتیدین برای همه صفات مورد مطالعه به‌جز تعداد دانه در ردیف بلال، عمق دانه، قطر بوته، تعداد برگ در بوته و تعداد بلال اختلاف معنیداری را نشان دادند. بیشترین میزان وزن هزار دانه در تیمارهای 10 و 100 میکرومولار و همچنین بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمار 100 میکرومولار 5-آزاسیتیدین برای هر دو ژنوتیپ مشاهده شد. بذور ژنوتیپ DH5 × DH7 تیمار شده با غلظت 5 میکرومولار 5-آزاسیتیدین بیشترین میانگین تعداد ساختارهای رویان مانند (1833/0) و گیاهچه باززایی شده (067/0) به‌ازای هر بساک را ایجاد کردند. بیان نسبی ژن DNA متیل‌ترانسفراز در گیاهان حاصل از بذور تیمار شده با غلظت‌‌های مختلف 5-آزاسیتیدین در هر دو ژنوتیپ و هر دو مرحله رشدی مورد مطالعه نسبت به گیاهان شاهد (غلظت صفر میکرومولار 5-آزاسیتیدین) کاهش معنیداری نشان داد که این کاهش بیان ژن میتواند منجر‌به بهبود القای آندروژنز در کشت بساک ژنوتیپ DH5 × DH7 شده باشد. به‌هر حال، علی‌‌رغم کاهش بیان این ژن در دو مرحله رشدی ژنوتیپ ETMH-82، القای آندروژنز در این ژنوتیپ مشاهده نگردید. نتایج تحقیق حاضر میتواند به تعیین نقش عوامل اپی‌ژنتیکی در القاء آندروژنز و بهبود تولید گیاهان هاپلوئید در ذرت کمک کند.
احمد کعب عمیر، پیام پورمحمدی، عبدالعلی گیلانی، خلیل عالمی سعید، محمد فرخاری،
دوره 8، شماره 2 - ( 12-1400 )
چکیده
راهکارهای مختلفی جهت کاهش مصرف آب در کشت برنج، از جمله کشت برنج در خاک اشباع از آب، خشک و تر نمودن خاک (آبیاری تناوبی) و شیوه کشت هوازی برنج توسعه داده شده اند. در این تحقیق به‌منظور شناسایی و گروه بندی ارقام برنج مناسب کشت هوازی، تعداد 34 رقم از ارقام بومی و اصلاح شده برنج انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه به عامل ها براساس تجزیه به مؤلفه های اصلی براساس کلیه صفات نشان داد که 6 عامل با مقادیر ویژه بیش از یک استخراج شد که این 6 عامل پس از چرخش واریماکس، 78.08 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. در تجزیه خوشهای برداشت اول با استفاده از روش وارد، ارقام در 4 خوشه مجزا قرار گرفتند که خوشه 3 بزرگترین خوشه معرفی شد. تجزیه تابع تشخیص برداشت اول نشان داد که تمامی ارقام به طور صحیح گروه بندی شده اند. در تابع تشخیص کانونیکی دو تابع کانونیک اول با مقادیر ویژه بالاتر از یک در مجموع 88.9 درصد از واریانس موجود را توجیه کردند. در تجزیه خوشه ای براساس میانگین برروی داده های حاصل از برداشت راتون، ژنوتیپ ها در 2 گروه متفاوت قرار گرفتند. ژنوتیپ های گروه اول از لحاظ عملکرد و اجزاء عملکرد بالاتر از ژنوتیپ های گروه دوم قرار گرفتند و به عنوان ژنوتیپ های برتر معرفی گردیدند. وراثت پذیری همراه با پیشرفت ژنتیکی برای صفات دوام سطح برگ، تعداد بوته سبز شده، تعداد خوشه در واحد سطح، تعداد دانه های پر و درجه رسیدگی نشان داد این صفات می توانند به نتاج هیبرید منتقل شوند و گزینش بر اساس این صفات مؤثر می باشند.
علیرضا اصغری میرک، سید سیامک علوی کیا، سیدابوالقاسم محمدی،
دوره 9، شماره 1 - ( 6-1401 )
چکیده
بنگدانه به واسطه آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین از ارزش دارویی بالایی برخوردار است. بهبود کیفیت و کمیت آلکالوئیدهای بنگدانه با استفاده از روش های بهنژادی پیشرفته، مستلزم ارزیابی تنوع این گیاه است. تنوع ژنتیکی این گیاه با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی در مطالعات متعددی بررسی شده و برتری نشانگرهای مولکولی نسبت به سایر نشانگرها به اثبات رسیده است. به‌همین منظور، در سال 1398 تنوع ژنتیکی 96 ژنوتیپ بنگدانه جمع آوری شده از رویشگاه های شمال غرب کشور، با استفاده از نشانگرهای مولکولی IRAP وREMAP مورد بررسی قرار گرفت. برای نشانگرهای IRAP از 36 ترکیب ممکن حاصل از هشت آغازگرLTR ، هفت ترکیب تکثیر مناسب و قابل امتیازدهی داشتند. در نشانگر REMAP از ترکیب 11 آغازگر ISSR با هشت آغازگر LTR استفاده شد که از 88 ترکیب ممکن، 12 ترکیب قابل امتیازدهی بودند. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی برای نشانگرهای IRAP و REMAP به ترتیب 0.30 و 0.32 و میانگین شاخص نشانگر برای این دو نشانگر برابر 2.59 و 2.47 برآورد شد. بر اساس این معیارها، نشانگر REMAP در برآورد تنوع ژنتیکی بنگ دانه کاراتر از IRAP بود. در تجزیه واریانس مولکولی با استفاده از این نشانگرها، تنوع درون جمعیتی بیشتر از بین جمعیتی برآورد شد که نشان از تنوع بالای این توده ها در شمال غرب ایران می دهد. تجزیه خوشهای بر اساس نشانگر IRAP نتوانست گونه‌ها و توده ها را از یکدیگر تفکیک نماید ولی بر اساس نشانگر REMAP، گونههای H.pusillus و H.reticulatus تا حد بالایی از هم تفکیک شدند. حصول شاخص شانون بالا در این پژوهش، نشان داد که نشانگرهای رتروترانسپوزونی IRAP و REMAP با درج بالای خود در ژنوم توده های بنگ دانه، تنوع ژنتیکی بالایی را در درون توده های بنگدانه القاء نموده اند.
