محتشم محمدی، رحمت الله کریمی زاده، طهماسب حسین پور، حسن قوجق، کمال شهبازی، پیمان شریفی، دوره 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
برنامههای اصلاحی معمولاً مبتنی بر ارزیابی تظاهر موفق ژنوتیپ‌ها در مناطق و سال‌های مختلف بویژه در مراحل نهایی گزینش ارقام در محیط هدف، تحت شرایط شیوع طبیعی تنشهای خشکی و گرما هستند. انجام دقیقتر گزینش ژنوتیپهای گندم مستلزم کاهش اثرات محیطی برای تبیین ظرفیت ژنتیکیآنها با تحلیل مناسب اثر متقابل ژنوتیپ × محیط است. در این تحقیق،18 ژنوتیپ پیشرفته گندم نان در پنج ایستگاه گچساران، گنبد، خرم‌آباد، مغان و ایلام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سه سال زراعی (93-1390) در شرایط دیم ارزیابی شدند. برای بررسی اثرات متقابل ژنوتیپ× محیط بر روی داده‌های سه ساله عملکرد دانه در هر ایستگاه و همچنین تمام ایستگاه‌ها، تجزیه واریانس مرکب انجام شد. سپس به دلیل معنیداربودن اثرات متقابل سال× مکان و ژنوتیپ× سال× مکان، پایداری عملکرد دانه با استفاده از روشهای پارامتری و ناپارامتری ارزیابی شد. لاینهای شماره 10 و 17 به‌ترتیب با تولید 3028 و 3107 کیلوگرم در هکتار بیشترین میزان تولید دانه را داشتند.بر اساس آمارههای پارامتری: CVi، ، ، ، MSY/L و MSPI و آمارههای ناپارامتری: ، ، ، Top، Mid، Low، R-Sum، و SDR، لاین شماره 10، از پایداری عملکرد مناسبی برخوردار بود. علاوه بر این، لاینهای شماره 12 و 17 نیز محصول و پایداری عملکرد بالایی داشتند. دو لاین زودرس شماره 10 و 17، دارای ارتفاع بوته مطلوب و وزن هزار دانه نسبتاً زیادی بودند.
