گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه ، r.darvishzadeh@urmia.ac.ir
چکیده: (125 مشاهده)
آفتابگردان از گیاهان دانه‌روغنی مهم، از تنش خشکی متأثر شده و عملکرد آن کاهش می‌یابد. انتخاب مستقیم برای بهبود عملکرد،بهعنوان فرآورده نهایی صفات مختلف، به‌دلیل تأثیرپذیری شدید از شرایط محیطی همواره مؤثر نیست. سالیان درازی است انتخاب غیرمستقیم از طریق صفات دیگر یا انتخاب از طریق شاخص، برای بهبود عملکرد پیشنهاد شده است. در این آزمایش تعداد 100 ژنوتیپ آفتابگردان دانه‌روغنی، در قالب طرح لاتیس ساده 10 × 10 تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی در دو سال متوالی از لحاظ برخی صفات آگرومورفولوژیک ارزیابی شدند. در شرایط تنش خشکی، آبیاری بعد از 180 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در مقایسه با 90 میلیمتر در شرایط آبیاری معمول انجام گرفت. شاخص‌های انتخاب بریم، اسمیت- هیزل، رابینسون و پسک-بیکر جهت انتخاب ژنوتیپها تحت دو شرایط محیطی محاسبه شدند.جهت ارزیابی و مقایسه شاخص‌ها و انتخاب برترین شاخص، معیار بازدهی مورد انتظار برای هر صفت از طریق شاخص، سود ژنتیکی مورد انتظار و سودمندی نسبی شاخص انتخاب محاسبه شد. نتایج نشان داد، پاسخ مستقیم به انتخاب برای صفات محتوای روغن دانه، روز تا رسیدگی و طول برگ تحت هر دو شرایط محیطی در مقایسه با پاسخ همبسته مطلوبتر است؛ اما در دو صفت قطر طبق و قطر ساقه تحت هر دو شرایط محیطی نسبت به سایر صفات مورد بررسی کمترین کارایی انتخاب مستقیم مشاهده شد. با در نظر گرفتن دو معیار پیشرفت ژنتیکی برای هر صفت از طریق شاخص (G∆) و بهره مورد انتظار برای شاخص (H∆) تحت شرایط نرمال و تنش خشکی، دو شاخص بریم و اسمیت- هیزل بهعنوان شاخص برتر و ژنوتیپ 254-ENSAT بهعنوان ژنوتیپ برتر معرفی شدند. از ژنوتیپ منتخب بعد از تأیید نهایی در سطح مولکولی با بررسی بیان ژنهای دخیل در تحمل تنش کمبود آب، می‌توان در تولید ارقام هیبرید بهعنوان راهکاری برای کشت در شرایط تنش خشکی استفاده نمود.
Akbari N, Darvishzadeh R. Evaluation of Some Selection Indices to Improve Sunflower Seed Yield Under Normal and Drought Stress Conditions. pgr 2024; 11 (1) URL: http://pgr.lu.ac.ir/article-1-301-fa.html
اکبری نسرین، درویش زاده رضا. ارزیابی برخی شاخص‌های انتخاب جهت بهبود عملکرد دانه آفتابگردان تحت شرایط نرمال و تنش خشکی. پژوهش های ژنتیک گیاهی. 1403; 11 (1)
