---

در عصر حاضر، بحث تشویش و پراکندگی در معنای ظاهری سوره ها و آیات، به وفور از سوی قرآن ستیزان مطرح می شود. اما بسیاری از دانشمندان اسلامی و پژوهشگران غیر اسلامی در راستای اثبات تناسب و هماهنگیِ معنای ظاهری آیات قرآن تلاش کرده اند و نظریه هایی را ارائه داده اند که از آن جمله می توان به نظریه ی نظم ژاک آگوستین برک(جامعه شناس و اسلام پژوه فرانسوی) و نظریه ی نظم عبدالقاهر جرجانی(زبان شناس و ادیب ایرانی قرن پنجم هجری) اشاره کرد. پژوهش حاضر با بررسی نظریه ی ژاک برک در سوره ی احقاف، به تکمیل آن با نظریه ی جرجانی پرداخته است تا نقش آن دو را در رفع تشویش معنای ظاهری آیه ها با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی کند. از مهم ترین نتایج این پژوهش آن است که اثباتِ نظریه ی نظم ژاک برک در گرو شناخت و آگاهی پیشین از نظریه ی نظم جرجانی است، زیرا نتایجی چون عدم تضاد میان اجزای آیات و تناسبِ ابتدا و انتهای جمله ها در این سوره که از نظریه ی نظم جرجانی به اثبات رسیده، توانسته است به فهمِ ارتباط و پیوندِ معنای آیه ها نسبت به یکدیگر(نظم ژاک برک) کمک کند و هدف مشترک آن‌ها را آشکار سازد؛ و به بیانی دیگر، نظم ژاک برک در دریافت معنای صحیح از این سوره، مکمل نظم جرجانی است.

---

در عصر حاضر، بحث تشویش و پراکندگی در معنای ظاهری سوره ها و آیات، به وفور از سوی قرآن ستیزان مطرح می شود. اما بسیاری از دانشمندان اسلامی و پژوهشگران غیر اسلامی در راستای اثبات تناسب و هماهنگیِ معنای ظاهری آیات قرآن تلاش کرده اند و نظریه هایی را ارائه داده اند که از آن جمله می توان به نظریه ی نظم ژاک آگوستین برک(جامعه شناس و اسلام پژوه فرانسوی) و نظریه ی نظم عبدالقاهر جرجانی(زبان شناس و ادیب ایرانی قرن پنجم هجری) اشاره کرد. پژوهش حاضر با بررسی نظریه ی ژاک برک در سوره ی احقاف، به تکمیل آن با نظریه ی جرجانی پرداخته است تا نقش آن دو را در رفع تشویش معنای ظاهری آیه ها با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی کند. از مهم ترین نتایج این پژوهش آن است که اثباتِ نظریه ی نظم ژاک برک در گرو شناخت و آگاهی پیشین از نظریه ی نظم جرجانی است، زیرا نتایجی چون عدم تضاد میان اجزای آیات و تناسبِ ابتدا و انتهای جمله ها در این سوره که از نظریه ی نظم جرجانی به اثبات رسیده، توانسته است به فهمِ ارتباط و پیوندِ معنای آیه ها نسبت به یکدیگر(نظم ژاک برک) کمک کند و هدف مشترک آن‌ها را آشکار سازد؛ و به بیانی دیگر، نظم ژاک برک در دریافت معنای صحیح از این سوره، مکمل نظم جرجانی است.

---

اوصاف و نحوه سیر و سلوک حضرت ابراهیم (ع) در قرآن جلوه­ای خاص داشته و از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. تاکنون پژوهش­های زیادی با رویکرد سنتی در مورد بعضی اوصاف شاخص ایشان صورت گرفته است. جستار پیش رو نیز به نوبۀ خود در تلاش است ضمن تبیین اوصاف کلی حضرت ابراهیم (ع)، با به­­کارگیری ابزار علم معناشناسی و زبان­شناسی و با روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین اوصاف «حنیف، مسلم، أمه، أسوه و أواه» بپردازد. بررسی­ها نشان می­ دهد رویکرد ریشه­ شناسی در مورد حنیف به دلیل تغییر مدلول آن، بدون ثمر بوده است. در مورد مسلم، ریشۀ آن را از أسلم دانسته و در مورد أمه به تلاقی دو واژه «أم و أمه» و اتصال این دو، بر محور معنای انتزاعی «قاصد و مقصود» گردیده است. پیرامون واژه «أسوه» نیز به دو ریشه سریانی متحدالشکل با دو معنای «زخم را درمان کردن» و «پایه و اساس» رسیده و معنای دوم را هم محتمل دانسته ­اند. در مورد واژه أواه به ریشه عبری أوه به معنای آه کشیدن و نالیدن می­رسد. رویکرد ساختاری معناشناسی، واژگان «حنیف و مسلم»، «مسلم و وسط»، «أمه و أسوه» و «أواه و حلیم» را بر محور جانشینی در یک حوزه معنایی دانسته و به تحلیل مؤلفه­ های معنایی پرداخته و در نهایت، ترسیم انگاره معنایی، نویسنده را در ارائه یک نمونه تحلیل تفسیری از این اوصاف، یاری نموده است.